burgerbegroting Archieven |

Budgetparticipatie: van Brazilië naar de dorpsstraat

Arno — Tue, 14 Feb 2023 11:01:10 +0000

Drie weken lang nemen wij innovatieve participatiemethoden onder de loep. Deze week is het de beurt aan budgetparticipatie. Hoewel het ontworpen werd als manier om democratisering van overheidsfinanciën in de hand te werken, wordt het in Vlaanderen voornamelijk gebruikt om de kloof met de burger te dichten.

Het fenomeen van de burgerbegroting kent zijn oorsprong in het Braziliaanse Porto Alegre in 1989. Het was de Braziliaanse arbeidersbeweging daar die met het idee kwam om burgers uit achtergestelde en arme wijken een prominentere rol te geven in de samenleving. Naar hun eigen zeggen waren de middelen niet gelijk verdeeld en werden de armere groepen benadeeld. Daarom werd budgetparticipatie ontwikkeld met het doel de democratie te verdiepen, sociale rechtvaardigheid te bevorderen en corruptie tegen te gaan. Sindsdien is budgetparticipatie alomtegenwoordig binnen het participatielandschap van Zuid-Amerika. Later, rond de eeuwwisseling, vloeide het concept ook over naar Europa.

Het Braziliaans model werd telkens aangepast aan de specifieke politieke en socio-economisch context van het desbetreffende land/stad/gemeente. Waar budgetparticipatie in Brazilië een middel was om democratisering te bewerkstelligen en corruptie te elimineren, was dit niet zo voor de Europese geconsolideerde democratieën. Daar kampte men met een ander groeiend probleem, namelijk dat het vertrouwen in die democratische systemen historisch steeds lager kwam te liggen. Het idee van budgetparticipatie werd ingevoerd om de kloof tussen burgers en bestuur te verkleinen. Men wilde burgers actief mee inspraak geven in het bestuur van de stad, maar ook eigen projecten van burgers in de kijker zetten. Enkele bekende voorbeelden zijn te vinden in grote Spaanse steden, waaronder Sevilla en Córdoba. In het Portugese Lissabon komen burgers zo fysiek samen om te delibereren over budgetallocatie, met een optie om online mee te beslissen en te stemmen om zoveel mogelijk burgers aan het woord te laten. Ook dichter bij huis kunnen we anno 2022 spreken van een omslag richting budgetparticipatie. Bijna alle Belgische centrumsteden en tientallen gemeenten maken ondertussen gebruik van een vorm van budgetparticipatie.

Een standvastige en eenduidige definitie vinden voor budgetparticipatie is niet evident. Toch kunnen we stellen dat een burgerbegroting een democratische besluitvorming is waarbij burgers zelf kunnen beslissen hoe een budget van een lokale of hogere overheid wordt besteed.

De praktijken verschillen van casus tot casus. Vaak zijn het de burgers die zelf met een creatief project voor de dag komen. Dit gaat van losstaande projecten die een budget kunnen, maar kan ook variëren naar een vast budget voor de ontwikkeling van een nieuw speelplein in een bepaalde wijk. Er zijn talloze voorbeelden van lokale besturen die het volk laten beslissen welk project zal worden gekozen, maar er zijn ook lokale besturen die zelf beslissen welk project al dan niet de drempel haalt om een budget te krijgen. Dit alles leert ons dat budgetparticipatie vooral veel vormen kent, er is dan ook geen juiste of verkeerde vorm van budgetparticipatie.

Om een burgerbegroting te organiseren is er een redelijke logistieke inspanning nodig vanuit een lokaal bestuur. Toch is het zeer duidelijk dat een burgerbegroting op verschillende aspecten een zeer positief effect kan teweegbrengen. Onderstaande punten vertellen waarom een burgerbegroting een interessante en nuttige piste is om te overwegen:

1. Transparantie schept vertrouwen.

Burgerbegrotingen creëren transparantie over het gebruik van openbare middelen. En die transparantie zorgt voor een versterking van het vertrouwen van de burgers in de politiek.

2. Informatie maakt begrip en beoordeling mogelijk

Burgers leren de complexiteit van de gemeentelijke financiën kennen. Geïnformeerde burgers kunnen zo beleidsbeslissingen beter begrijpen en afwegen.

3. De burger identificeert zich meer met het beleid.

Burgers die hun gemeente actief mee vormgeven met een burgerbegroting identificeren zich meer met hun stad. Dit bevordert het positieve imago van de stad, ook naar buiten toe.

4. Deelname bevordert de aanvaarding van beslissingen.

Geïnformeerde en betrokken burgers begrijpen dat de middelen beperkt zijn en dat de wensen van de bevolking talrijk zijn. Ze kunnen dus meer begrip opbrengen voor de moeilijke beslissingen die overheden moeten nemen.

5. Deelname bevordert de legitimiteit van beslissingen.

Burgerbegrotingen dragen bij aan de legitimiteit van politieke beslissingen. Alleen politici die de voorkeuren van de burgers kennen, kunnen hun democratische functie als volksvertegenwoordigers vervullen. Zo versterkt participatief begroten de representatieve democratie.

Bronnen

Bartocci, L., Grossi, G., Mauro, S. G., & Ebdon, C. (2022). The journey of participatory budgeting: A systematic literature review and future research directions. International Review of Administrative Sciences, 002085232210789.

Wichowsky, A., & Moynihan, D. P. (2008). Measuring how administration shapes citizenship: A policy feedback perspective on performance management. Public Administration Review, 68(5), 908-920.

Het bericht Budgetparticipatie: van Brazilië naar de dorpsstraat verscheen eerst op .

Burgerbudgetten voor klimaat en duurzaamheid

Arno — Fri, 06 May 2022 06:43:46 +0000

Zuivere lucht in de wijk, proper water in de beek, een park in de buurt, … Een ambitieus gemeentelijk milieubeleid kan zeker het verschil maken. Steden en gemeenten blijven een cruciaal bestuursniveau als het op milieu en natuur aankomt. Het lokale bestuursniveau staat het dichtst bij hun inwoners en heeft de beste terreinkennis. Maar ook de inwoners van de gemeenten weten doorgaans van welk hout pijlen te maken. Door een burgerbudget te organiseren dat focust op ecologie, krijgen burgers de kans een idee voor hun stad of gemeente te lanceren. Samen met het bestuur ontwikkelen ze projecten die dicht bij de inwoners staan, én tegelijk een ecologische impact hebben.

In steeds meer Vlaamse gemeenten krijgen burgers de financiële middelen om ecologische projecten uit te werken. De Wakkere Burger neemt drie burgerbudgetten voor klimaat en duurzaamheid onder de loep.

Zottegem

Het stadsbestuur wil zo de Zottegemnaar actief betrekken bij de realisatie van de klimaatdoelstellingen. Zottegem wil de CO2-uitstoot terugdringen en de stad weerbaar maken tegen de effecten van klimaatverandering. Daarom gaat het stadsbestuur op zoek naar innovatieve ideeën die een langdurige, positieve klimaatimpact hebben. Hiervoor voorziet Zottegem een totaalbudget van 10.000 euro.

Er wordt gewerkt rond de vier thema’s van het Lokaal Energie- en Klimaatpact: vergroening of bebossing, renovatie en hernieuwbare energie, duurzame mobiliteit en water/droogte. Van 1 maart tot 11 april konden de inwoners voorstellen indienen. Een onafhankelijke jury zal nu de projecten beoordelen, maar de beslissende stem is voor de Zottegemnaar. Zij kunnen stemmen op hun favoriete projecten op het digitaal inspraakplatform van de stad.

Dilbeek

Tegen 2030 wil Dilbeek 40% minder CO2-uitstoten én de gemeente weerbaarder maken. En daarvoor heeft de gemeente de hulp nodig van de inwoners.

Dilbeek lanceert een burgerbudget voor inwoners die een projectidee hebben rond groen, energie, waterverbruik en mobiliteit. Een totaalbudget van 35000 euro moet de projecten een duw in de rug geven en de wijken transformeren.

Ook in Dilbeek evalueert een onafhankelijke jury eerst de voorstellen aan de hand van inhoudelijke criteria. De impact op het klimaat, het plan van aanpak en de mate van participatie zijn hier belangrijk. Projecten die meer dan 60 punten krijgen van de jury, komen op het digitale platform waar de Dilbekenaars kunnen stemmen. Elke inwoner kan een stem uitbrengen op drie verschillende projectvoorstellen. De projecten worden gerangschikt naargelang het aantal stemmen, en het totale burgerbudget wordt op dezelfde manier verdeeld.

Dendermonde

Het stadsbestuur van Dendermonde lanceert een nieuwe editie van haar burgerbudget, met een focus op klimaat en duurzaamheid.

Dendermondenaars die zelf een project op poten willen zetten, bijvoorbeeld meer groen in de straat of wateropvang, kunnen hun ideeën delen via het participatieplatform “Denk mee(r) voor Dendermonde” tot 31 mei.

Er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. De projecten moeten de Dendermondenaren ten goede komen en in Dendermonde plaatsvinden. Ze moeten zo concreet mogelijk beschreven zijn én de inwoner moet zelf ook voldoende bijdragen om het te realiseren.

Vanaf 1 juni bekijkt een jury de projecten, waarna de inwoners kunnen stemmen. Projecten met minimaal 100 stemmen gaan dan naar een beoordelingscommissie.

Het bericht Burgerbudgetten voor klimaat en duurzaamheid verscheen eerst op .

Leidt een buurtbudget tot betere burgers?

Arno — Fri, 26 Feb 2021 12:42:21 +0000

Draagt een buurtbudget effectief bij aan de sociale cohesie en leefbaarheid in de buurt? Bereik je met deze ‘inclusieve’ methodiek de meer kwetsbare burgers? En wat zijn precies de werkbare elementen en randvoorwaarden van deze aanpak? Praktijkonderzoekers van Vonk3 grepen de pilootprojecten in de plattelandsgemeenten Arendonk en Balen aan als testcase. Ze kwamen tot de volgende resultaten.

Voor het onderzoek werden verschillende methoden gebruikt: diepte-interviews met betrokken buurtbewoners en lokale beleidsmakers, een enquête bij actief betrokken buurtbewoners (Arendonk: 26; Olmen: 12) en een deur-aan-deurbevraging (Arendonk: 138 huishoudens; Olmen: 184). Om het proces en de rol van de professional goed in kaart te brengen, kwamen we om de 6 à 8 weken samen met de procesbegeleiders voor een uitwisseling van de stand van zaken en hielden we op het einde een focusgroep met terugblik op het ganse traject.

Meer sociale cohesie en leefbaarheid?

Buurtbudget is in de eerste plaats een methodiek die wil bijdragen aan een sterkere sociale cohesie in de buurt. Uit de evaluatie leren we dat buurtbewoners elkaar op een positieve manier hebben leren kennen door het buurtbudget. Zowel het beslissingsproces als de initiatieven zelf maakten laagdrempelige en informele ontmoeting tussen diverse buurtbewoners mogelijk. Het gevoel van samenhorigheid kon toenemen omdat ze samen nadenken en dingen doen. Sommige kwetsbare buurtbewoners voelden zich zelfs minder eenzaam door hun actieve deelname aan het initiatief. Ook de drempel om elkaar te helpen werd kleiner.

“Een buur die ook aan de bank was, vroeg of ik een lampje in haar badkamer kon repareren. Als die bank er niet was, had ze dat nooit aan mij komen vragen.” (betrokken buurtbewoner)

Afhankelijk van het soort initiatieven kan, naast de sociale cohesie, ook de leefbaarheid in de buurt toenemen: in de pilootpraktijken werd ingezet op netheid en gezelligheid in de buurt, wat ook zorgde voor ontmoeting. Sommige bewoners voelen zich nu ook trots op hun buurt. Ook vinden ze het fijner om buiten te komen, wat ontmoeting faciliteert.

“Ik voel ook wel in de buurt dat het hier veranderd is. Het is veel properder geworden, mensen houden hun tuin proper, ze beginnen bloemetjes te zetten …” (betrokken buurtbewoner)

Deze effecten passen binnen de versterkte aandacht die het Vlaamse beleidsdiscours de laatste jaren schenkt aan zorgzame buurten. Het Vlaamse beleid zet de laatste jaren in op zorgzame buurten. Een zorgzame buurt wordt begrepen als: “samenhangende en buurtgerichte aanpak van wonen, zorg en welzijn beoogt opdat de persoon met een ondersteuningsnood zo lang mogelijk thuis of in de vertrouwde omgeving kan blijven wonen” (Vandeurzen, 2018). Buurtbudget is in dat opzicht een concrete methodiek die bij kan dragen tot meer zorgzame buurten.

Wie hebben we (niet) bereikt?

Buurtbudget veronderstelt een hoge mate van participatie, en niet iedereen is van zichzelf in staat om zijn stem te laten horen (Renson, 2018). In het onderzoek gingen we dan ook na of de methodiek inclusief is en ook kwetsbare burgers bereikt. Het is immers niet de bedoeling dat enkel de al mondige, krachtige buurtbewoners een stem krijgen.

Uit de deur-aan-deurbevraging blijkt dat meer dan twee derde van de huishoudens gehoord had van buurtbudget: 67% in Olmen en 79% in Arendonk. 40% (Olmen) en 48% (Arendonk) kon uitleggen wat buurtbudget was. We onderzochten daarbij of het al dan niet kennen van buurtbudget significant samenhangt met achtergrondkenmerken. Zo kunnen we nagaan of de methodiek effectief heel de buurt bereikt dan wel vooral de meer sterkere profielen.

De resultaten leren dat er geen significant verband is naar leeftijd, burgerlijke staat, woonsituatie, alleenwonend zijn of werksituatie. Zowel jong als oud, gehuwd, gescheiden of ongehuwd, huurders en eigenaars, werkend of niet … werd bereikt. Enkel mensen die niet in België geboren zijn, hadden significant minder gehoord van buurtbudget, wat wil zeggen dat deze doelgroep extra aandacht verdient bij o.a. bekendmaking van de methodiek.

Ook het profiel van de actief betrokken buurtbewoners die op één of andere manier een actieve rol opnamen in heel het keuzeproces (van ideeën verzamelen, de organisatie van het startmoment tot de realisaties) is erg divers: zowel huurders als eigenaars, jong als oud, alleenstaande als gehuwden,… uit de buurten namen een actieve rol op. Buurtbudget blijkt een methodiek die waardevol is voor de betrokken deelnemers. Ze krijgen door hun actieve deelname het gevoel dat ze iets voor de buurt kunnen betekenen en bevinden zich in een geverspositie. Zeker voor kwetsbare bewoners, die zich vaak in een vragerspositie bevinden, is dit betekenisvol.

Participatief werken als doel en middel: betere burgers

Buurtbudget zet niet alleen in op zorgzame buurten, het kan als participatieve methodiek op zich ook een meerwaarde bieden op drie fronten: nl. (1) beter burgers, (2) groter draagvlak en (3) beter beleid (De Wakkere Burger, 2019).

Buurtbudget leidt in de eerste plaats en vooral tot betere burgers. Tot buurtbewoners die leren van elkaars inzichten en ervaringen. Door buurtbewoners samen rond de tafel te zetten en hen te laten samenwerken en debatteren met mensen die mogelijks een andere mening hebben, kan er meer begrip groeien. Participatief werken biedt dus kansen voor sociaal leren (Renson, 2018). Het onderzoek leert dat buurtbudget hier effectief toe bijdraagt. Buurtbudget biedt kansen voor sociaal leren, net omdat het eigen is aan buurtbudget dat burgers het voortouw nemen en actief met elkaar in contact komen. Buurtbewoners werden samengebracht over leeftijd, sociale klasse, nationaliteit, … heen. Door samen te werken aan iets concreet, verdwenen vooroordelen.

“Als ik nu passeer met de fiets, zeggen ze goeiedag. Want die ontmoeting heeft mogelijk gemaakt dat ze dachten: ‘ah, die is niet gevaarlijk, we moeten geen schrik hebben’.” (betrokken buurtbewoner)

Ten tweede kunnen burgerbegrotingen, waar buurtbudget ook onder valt, ook leiden tot een groter draagvlak. Tot meer gedragen beslissingen van het lokale bestuur. Dit is een mogelijk positief neveneffect, dat zeker niet het centrale doel van buurtbudget moet zijn. Een derde positief neveneffect is dat het mogelijk ook tot een beter beleid kan leiden. Burgers, die goed weten wat er leeft, kunnen met concrete initiatieven tot een beter beleid komen (De Wakkere Burger, 2019). Het is mooi als dit het geval is, maar dit hoeft helemaal niet. Soms is zelfs het omgekeerde waar en vinden lokale politici de ideeën die uit de buurt komen maar niets, zo leerde de piloottest van buurtbudget. Dit is ook niet erg: buurtbudget zet als participatieve methodiek vooral in op ‘betere burgers’, elkaar leren kennen. Het zet in op eigenaarschap van de buurtbewoners, over leeftijden en sociale klassen heen. En net dit eigenaarschap leidt tot sociale cohesie. In die zin is participatie een doel, maar ook een middel.

De cruciale rol van de procesbegeleider

Buurtbudget werkt ook niet vanzelf, het vraagt meer dan een budget beschikbaar stellen: het proces moet begeleid worden. Je kan de regie niet zomaar van vandaag op morgen aan een buurt geven.

“Ergens is het toch een groep vreemden die je bij elkaar brengt en er moet dan iemand een leidende rol hebben om het project te beginnen.” (betrokken buurtbewoner)

De evaluatie toont dat procesbegeleiding essentieel is. Zowel om de brug te bouwen tussen de buurtbewoners en het lokaal bestuur, als om de buurtbewoners doorheen het proces te ondersteunen. De procesbegeleider heeft dus een verbindende als begeleidende rol. In het begin begeleidt de procesbegeleider de groep van nabij, hoe meer het proces vordert, des te meer hij of zij de bewoners loslaat. Bovendien blijkt een tandem van twee begeleiders met elk hun eigen sterktes, waardevol. Net als voor de politiek, is het voor begeleiders een uitdaging om de regie aan de buurt te laten en alleen te ondersteunen en te empoweren. Zo wordt buurtbudget een verhaal van eigenaarschap van de buurt en loslaten.

Rol lokaal bestuur: aan de zijlijn

Ook het lokaal bestuur neemt een andere plaats in: ze staat meer aan de zijlijn. Haar taak bestaat erin om mogelijkheden tot samenwerking met en ondersteuning van de buurt te zoeken. Het is dus belangrijk dat ze, voor de start, overtuigd is van de meerwaarde van de methodiek en het vertrouwen aan de procesbegeleider(s) en de buurt geeft. Het lokaal bestuur moet dus het mandaat geven om vrij aan de slag te kunnen gaan.

“Ik zou zeker zeggen: ‘Politiek, zet twee passen terug’. Het loopt mis als de politiek zich te sterk gaat moeien.” (lokaal bestuurder)

Voorwaarden: tijd en budget

Dit hele proces vraagt tijd en gaat niet altijd rechtlijnig vooruit. Men botst al eens op moeilijkheden. Procesbegeleiders moeten kunnen omgaan met verschillen of conflicten in de buurt. Het vergt geduld en competenties om ook dan verbindend te werken. Voorzie dus voldoende tijd voor het project en kies (liefst twee) procesbegeleiders met de juiste competenties. Daarnaast is er ook budget nodig om met buurtbudget te starten. Ten eerste is er het vast budget voor de buurt. In de piloottesten bedroeg dit €8000. Een tip om met het budget om te gaan: ga bij het verzamelen van ideeën niet uit van het budget, maar van het beoogde doel voor de buurt. Mooie ideeën hoeven niet veel te kosten (het budget moet niet op) en ‘dure’ ideeën krijgen misschien extra financiële ondersteuning. Ten tweede is er ook een werkingsbudget nodig om het proces te ondersteunen (bv. catering voor de werkgroep, promotie in de buurt …).

Aan de slag

Tot slot: buurtbudget, doen of niet? Van de bevraagde huishoudens die al van buurtbudget hoorden, raadt 67% (Olmen) tot 69% (Arendonk) deze methodiek aan voor andere gemeenten. De methodiek is dus zeker het proberen waard. Het kan bijdragen tot meer zorgzame buurten en zet in op participatie van burgers aan het lokale beleid. Al zeggen we er graag bij: participatie dreigt soms een modewoord te worden, als iets wat lokale besturen koste wat het kost moeten doen. Niet alle opdrachten vragen echter om deze sterk uitgesproken vorm van participatie. Net zoals een goede dj niet alle liedjes laat kiezen door het publiek, gaat hetzelfde op voor besturen: soms is participatie zinvol en nodig, soms vraagt besturen ook om het uitvoeren van, niet altijd even populaire, beleidsbeslissingen (Renson, 2017).

Denk- en doeboek

Interesse om aan de slag te gaan met buurtbudget? Het ‘denk- en doeboek’ geeft meer informatie, inclusief een draaiboek. Je kan het bestellen via https://www.politeia.be/nl/publicaties/219663-buurtbudget.

Het bericht Leidt een buurtbudget tot betere burgers? verscheen eerst op .

Buurtbudget in Arendonk en Balen

Arno — Mon, 13 Jul 2020 09:34:00 +0000

De Kempense gemeenten Arendonk en Balen stapten begin 2018 in een tweejarig traject dat enkel grote steden hen tot nog toe voordeden: burgers laten beslissen over een deel van de begroting. Onder de noemer ‘buurtbudget’ kregen inwoners 8000 euro om de sociale samenhang en leefbaarheid in de buurt te versterken. Het werd een interessant experiment in hoe ver je als lokaal bestuur zeggenschap kan geven aan de burger. Een dubbelgesprek met Arendonks burgemeester Kristof Hendrickx en Balens vrijetijdsbemiddelaar Hanne Weckx.

Participatie is noch voor Arendonk als Balen een vreemd begrip. Zo zijn er vandaag in Arendonk goed functionerende adviesraden, experimenten met wijkbudgetten en informatievergaderingen. Balen op zijn beurt zet via een outreachende aanpak sterk in op een dialoog met de burger en heeft naar eigen zeggen al heel wat ervaring met participatie-experimenten. Toen Vormingplus Kempen bij hen kwam aankloppen om mee te stappen in het buurtbudget-experiment waren ze dan ook meteen enthousiast. Geen van beide gemeenten ging ooit al zo ver in participatie. “Voor het eerst legden we het beslissingsrecht volledig in handen van de burgers”, zegt Hanne Weckx, als vrijetijdsbemiddelaar verantwoordelijk voor het traject in Balen. “De vrijheid die daarmee gepaard ging was écht nieuw voor ons.” Het was een stap in het duister, maar één met resultaat. Al doende werden ze, voor de kleinere gemeenten althans, pionier van een inspirerende methodiek om burgers en bestuur dichter bij elkaar te brengen.

Wat was jullie rol precies in dit traject?
Weckx: Zelf sta ik als ambtenaar sowieso dicht bij onze inwoners, dus ik werd al snel verantwoordelijk gesteld voor het project. Ik kom bijvoorbeeld veel in contact met anderstaligen en mensen die het wat moeilijker hebben. Mijn rol was om het proces in goede banen te leiden, te waken over een constructieve dialoog en gedragen beslissingen.

Hendrickx: Als burgemeester heb ik dit traject vanop een afstand gevolgd. Ik kreeg op regelmatige basis feedback van onze seniorenconsulenten van het Sociaal Huis, verantwoordelijk voor het traject in Arendonk. Zij waren ook betrokken bij (H)echt Arendonk, een project rond eenzaamheid waar mensen die hulp willen bieden worden gematcht aan mensen die hulp nodig hebben. Mijn rol was veeleer pragmatisch: over het budget en de timing waken. Inhoudelijk moest ik afstand nemen.

Afstand nemen

Afstand nemen en burgers vertrouwen geven is, zo horen we wel vaker, één van de grootste uitdagingen voor gemeenten die participatief aan de slag gaan. Hoe zat dat precies bij jullie?
Hendrickx: Ik ga er geen doekjes om winden. Ik heb er erg mee geworsteld. In het begin had ik sterk de neiging om zelf knopen door te hakken. Met welke ideeën kunnen we wel en niet verder? Maar dat was natuurlijk de bedoeling niet. Ik heb moeten leren zeggen ‘doe maar’ en vertrouwen geven aan de burgers. Het is niet aan mij, maar aan de burgers om te beslissen wat wel en niet goed is voor de wijk.

Weckx: Dat klinkt herkenbaar (lacht). Ik vond het zelf ook moeilijk om tijdens bijeenkomsten de dingen op zijn beloop te laten en mijn mond te houden. Ook voor ons bestuur en de collega’s was het niet gemakkelijk. Ze waren het niet altijd eens met de keuzes die er werden gemaakt en dat botste wel eens. Het heeft even geduurd voor iedereen zijn weg hierin vond. Tegelijk stonden onze inwoners in het begin ook sceptisch tegenover het idee. Mogen we echt beslissen? Is er geen addertje onder het gras? Gelukkig kregen we bij dit alles begeleiding van Vormingplus.

Wat heeft de buurt concreet gerealiseerd in de buurt met de 8000 euro die jullie ter beschikking stelden?
Hendrickx: Stuk voor stuk initiatieven die inzetten op ontmoeting. Er werden een aantal banken op strategische plaatsen neergezet, verkeersremmende constructies benut met plantenbakken en moestuintjes. Ook kozen de bewoners een plek om een petanque veld aan te leggen. Wij voerden vanuit de gemeente de ideeën van de burgers uit en zij gaan er tot op de dag van vandaag verder mee aan de slag. Op vraag zorgen wij voor het nodige materiaal. We zijn er in geslaagd om het eigenaarschap bij de buurt te leggen en dat is leuk.

Weckx: Bij ons werd van het mooie Pastorijgebouw in Olmen, de gekozen buurt, een ontmoetingsplek gemaakt. Zo werd er onder meer een tent met banken neergezet, een Wilgenhut gebouwd voor kinderen en een wandelroute uitgestippeld voor wandelliefhebbers. De tent staat er nog, maar in tegenstelling tot Arendonk is het niet zo dat een groepje burgers nog regelmatig samenkomt om de projecten verder vorm te geven.

Heeft dit traject iets heeft teweeg gebracht in de gemeente?
Hendrickx: Een effect zien we vooral in de buurt waar het traject heeft plaatsgevonden. Vooroordelen over elkaar werden opzij geschoven. Ook zijn er een aantal mensen voor een stuk uit de eenzaamheid gekomen. Mensen met een laag zelfbeeld hebben via dit traject terug een doel en betekenis gekregen. Het besef is gegroeid dat als je iets doet voor anderen, je zelf ook veel terug krijgt.

Weckx: Ik sluit me daar bij aan. Zo’n project kan individueel erg veel betekenen voor een deelnemer. Je hebt een reden om naar buiten te komen en het gesprek aan te gaan met je buren. Daarnaast wordt het door de mensen ook gewoon erg geapprecieerd dat je als gemeentebestuur tijd en moeite wil steken in zo’n project. Het toont dat je open staat voor wat inwoners te zeggen hebben en dat je mee gaat met je tijd.

Hendrickx: Tegelijk heeft dit experiment ons geleerd om vertrouwen te geven in het samen realiseren. Vandaag durven we als gemeente ambitie te tonen voor de toekomst. We willen dit traject dan ook herhalen in andere wijken. Ook maken we, met oog op het toekomstpact Kempen2030, elk jaar 50.000 euro vrij om samen met burgers na te denken over duurzaamheid.

Ambtenaar 3.0

Heeft deze ervaring jullie kijk op de rol van een ambtenaar enigszins veranderd?
Hendrickx: Het buurtbudget is een specifiek traject waarbij extra tijd moet worden vrijgemaakt om naar de buurt toe te stappen. Het is best een lang traject geweest met medewerkers die huis aan huis gingen bij de mensen om hen te informeren over het project. Ik denk wel niet dat het altijd op deze manier moet. Dat lijkt me (financieel) niet haalbaar in een kleine gemeente als Arendonk.

Weckx: Ik werk sowieso al veel outreachend, maar onze ervaring met het buurtbudget zet ons ertoe aan om dit in de toekomst nog meer te doen. We noemen dat zelf het ambtenaar 3.0 concept. We willen vanuit de dienst vrije tijd en onze sociale dienst nog meer uit ons kot komen en in gesprek gaan met onze burgers. Zo hopen we meer vraaggericht te kunnen werken en een vrijetijdsaanbod op maat van de buurt uit te werken. Momenteel zijn we aan het brainstormen over hoe dit idee vorm kan krijgen. Dat hier veel openheid is van ons lokaal bestuur vind ik mooi. Het maakt mijn job écht boeiend.

Zijn er zaken die jullie in de toekomst anders zouden aanpakken?
Hendrickx: Tijdens het traject vonden een aantal terugkoppelingsmomenten plaats om de stand van zaken met het college te bespreken. Uit de evaluatie kwamen we te weten dat de deelnemers van het buurtbudget hier ook graag vertegenwoordigd waren geweest. Zij zaten met een aantal vragen en hadden graag met ons in gesprek gegaan. De volgende keer gaan we hen bij deze momenten betrekken.

Weckx: In Olmen hebben we dat ook niet gedaan, terwijl dit eigenlijk heel logisch is. Buurtbewoners op die momenten betrekken is niet alleen waardevol voor de bewoners zelf, maar even goed voor het schepencollege. Het is de ideale manier om hen te laten voelen wat er aan het gebeuren is, en hen zo mee te krijgen in het verhaal.

Los daarvan denken wij momenteel ook na over hoe we het buurtbudget in de toekomst nog beter kunnen aanpakken. Bijvoorbeeld door een kleinere buurt te kiezen waar reeds een buurtgevoel aanwezig is. En de keuze van de buurt te laten afhangen van inwoners die intrinsiek gemotiveerd zijn om in een dergelijke project te stappen. Dat zou mooi zijn.

Continuïteit

Na een succesvol traject komt de uitdaging om de dynamiek en betrokkenheid die in de buurt is ontstaan te behouden. Hoe pakken jullie dat aan?
Weckx: In Olmen is er nog ontmoeting aan de pastorij, maar zonder meer. De dynamiek onder de buurtbewoners wordt niet verder gezet via bijeenkomsten zoals in Arendonk. Wij hebben nog gezocht naar hoe we het enthousiasme bij de bewoners konden vasthouden. Maar we stellen vast dat er geen nood is aan extra ondersteuning en begeleiding van de gemeente. De mensen zijn blij met wat ze verwezenlijkt hebben, en dan moet je ook gewoon loslaten denk ik.

Hendrickx: In Arendonk onderhouden een aantal enthousiaste vrijwilligers de dynamiek die is ontstaan. Maar wat als zij er mee ophouden? Hoe zorgen we ervoor dat die betrokkenheid op lange termijn aanwezig blijft in de buurt? Op welke manier kan dat vorm en structuur krijgen? Moet er een buurtvereniging komen dat op geregelde tijdstippen samenkomt? Of wordt het dan weer té formeel? Momenteel helpt Vormingplus ons in die zoektocht naar een zekere structuur die voor continuïteit kan zorgen op lange termijn.

(Lisa Schouppe)

Dit artikel verscheen in het septembernummer 2020 van TerZake Magazine.

Het bericht Buurtbudget in Arendonk en Balen verscheen eerst op .

De burgerbegroting als spil van een democratische revolutie

Arno — Sun, 01 Dec 2019 09:25:00 +0000

De democratie kraakt in haar voegen, zo lees je vaak. Hoewel de laatste tijd steeds meer auteurs dat crisisbeeld nuanceren, stellen vele politici en academici vast dat de representatieve politiek met bepaalde ziektes kampt. Maar niet getreurd, voor ziektes bestaan remedies en voor zieke democratieën zou het medicijn wel eens de burgerbegrotingkunnen zijn. Dat zegt althans Rutger Bregman, een van de bekendste Nederlandse publieke figuren van de laatste jaren. In zijn nieuwste boek De meeste mensen deugen omschrijft hij participatieve begrotingen als spil van eendemocratische revolutie. Een synthese van Bregmans redenering als inleiding voor ons eigen dossier over burgerbegrotingen.

Mensen deugen, dus vertrouw ze

Rutger Bregman is zonder enige twijfel een van de meest veelbesproken publieke figuren in het hedendaagse Nederland. U kent hem misschien nog van zijn tirade op het World Economic Forum in Davos, waar hij aanklaagde dat niemand op de conferentie praatte over het allerbelangrijkste thema dat moest besproken worden: belastingen. Zijn oneliner ‘Taxes, taxes, taxes, all the rest is bullshit’ ging de wereld rond.³

Maar ook over de staat van onze democratie heeft hij een mening. Kort samengevat: besturen doen er goed aan om hun burgers te vertrouwen en verantwoordelijkheden te geven. Om dat te rechtvaardigen, baseert Bregman zich op een provocatieve stelling die hij in zijn nieuwste boek met veel vuur verdedigt: de meeste mensen deugen. Natuurlijk heeft de mensheid ook verschrikkelijke dingen op zijn kerfstok, maar op basis van een karrevracht aan wetenschappelijk onderzoek betoogt Bregman dat mensen van nature veel vaker geneigd zijn om menslievend te handelen dan anderen kwaad te berokkenen. Dus, stelt Bregman, in plaats van je medemens te wantrouwen, is het veel logischer om hem of haar verantwoordelijkheid te geven.

Wat als we nu onze democratie volgens dat principe zouden inrichten? Als overheden hun burgers écht vertrouwden en échte verantwoordelijkheid gaven? Dan kom je snel uit bij de principes van de burgerbegroting. Ook De Wakkere Burger onderschrijft de visie dat burgers mits goede begeleiding om kunnen met de verantwoordelijkheid die bij een burgerbegroting komt kijken. Niet voor niets is de baseline van onze recent verschenen inspiratienota ‘écht geld, échte macht’.

Zeven plagen, één remedie?

Burgerbegrotingen bieden volgens Bregman een oplossing voor de zeven ‘plagen’ waar onze representatieve democratie mee kampt. Een overzicht.

Van cynisme naar betrokkenheid

Veel burgers ervaren een grote kloof tussen henzelf en hun verkozenen. In gemeenten waar burgerbegrotingen plaatsvinden, is dat echter anders. Iedereen kent daar wel een ‘politicus’, want iedereen is in essentie een politicus. In het Braziliaanse Porto Alegre, de bakermat van de burgerbegroting, wordt geschat dat ongeveer 20 procent van de inwoners een keer heeft deelgenomen aan het begrotingsproces. Door die brede participatie nam het vertrouwen van burgers in hun bestuur ook fors toe.

Van versplintering naar saamhorigheid

In Porto Alegre hadden burgers niet alleen weinig vertrouwen in hun politici; ook hun medeburgers werden gewantrouwd. Het verenigingsleven was quasi onbestaande. De invoering van een brede burgerbegroting versterkte naast de democratie echter ook het sociaal weefsel van de stad. Zo nam het aantal buurtverenigingen in de stad toe van 180 in 1986 naar 600 in 2000.

Van uitsluiting naar emancipatie

Democratieën zijn vaak diplomademocratieën: politieke raden worden quasi volledig bevolkt door burgers met de langste opleidingen. Ook wanneer besturen hun burgers betrekken in participatieprojecten dagen vooral de universitair geschoolde burgers op. Bij burgerbegrotingen daarentegen slaagt men er vaak wél in om een bredere en diversere laag van de bevolking te betrekken.

Van gemakzucht naar burgerschap

Onderzoekers stelden al vaak vast dat burgerbegrotingen ook burgerscholen zijn. Zodra mensen zelf macht krijgen, worden ze genuanceerder, slimmer en meer empathisch. Ook aan intrinsieke motivatie is er zelden gebrek. Als burgers écht de kans krijgen om hun gemeente mee vorm te geven, zijn bestuurders vaak verbaasd over de toewijding die hun burgers aan de dag leggen.

Van corruptie naar transparantie

Aanvankelijk was corruptie en vriendjespolitiek in Porto Alegre alomtegenwoordig. Dat werd echter veel moeilijker na de invoering van het burgerbudget. Doordat burgers bijleerden over de werking van de begroting, konden ze hun politici ook beter ter verantwoording roepen. Maar ook in Vlaanderen kunnen burgerbudgetten leiden tot een transparanter bestuur. Het hele proces daagt besturen immers uit om op een begrijpelijke manier te communiceren over hun budgetten. En burgers leren via de begrotingen tegelijkertijd bij over de werking van hun bestuur.

Van egoïsme naar solidariteit

Vaak hebben politici schrik om belastingen te verhogen omdat dit onpopulair zou zijn. Maar dankzij burgerbudgetten zien burgers hun belastingen minder als een last en meer als een bijdrage. Soms zijn burgers die deelnemen aan een burgerbegroting zelf bereid om méér belastingen te betalen, omdat ze te weten komen waar hun geld allemaal toe dient.

Van ongelijkheid naar verheffing

Latijns-Amerika is historisch gezien het werelddeel op aarde met de grootste ongelijkheid, maar mede dankzij burgerbegrotingen is er de afgelopen decennia een kentering bezig. Het aantal woningen aangesloten op het rioolsysteem ging omhoog, net zoals het aantal mensen met toegang tot stromend water en het aantal schoolgaande kinderen. Hoe langer burgerbegrotingen worden volgehouden en hoe inclusiever het publiek, hoe groter de kans dat zij ook een hefboom tegen ongelijkheid worden.

Het juiste medicijn voor de juiste plaag

Bregmans stellingen over het potentieel van burgerbegrotingen komen in grote lijnen overeen met wat participatie-experts en academici schreven over de voordelen van burgerbegrotingen.⁴ Wel moeten we één belangrijke kanttekening maken: een burgerbegroting is geen kant-en-klare methodiek die elke gemeente uit de kast kan halen en vervolgens kan invoeren. Zoals elk participatief proces verschillen burgerbegrotingen onderling bijzonder sterk qua proces. Zo kan je burgers laten delibereren om tot budgettaire keuzes te laten komen, maar kan je ook stemprocedures met enkelvoudige of meervoudige stemmen gebruiken enzovoort. Welk proces voor jouw gemeente het beste is, zal afhangen van de specifieke doelstellingen die je wil bereiken. Want afhankelijk van die doelstellingen zal het proces een andere vorm aannemen, en zal je burgerbegroting meer of minder focussen op een specifieke ‘plaag’. Je leest hierover meer in het artikel ‘Hoe starten met een burgerbegroting?’ verder in ons dossier.

Dat neemt niet weg dat burgerbegrotingen sowieso een bijzonder interessante tool zijn om de lokale democratie te verrijken. Burgers leren niet alleen bij over de democratie, zij worden de democratie. En omdat de meeste mensen deugen, lijkt ons dat een goede zaak.

Meer weten over burgerbegrotingen? Lees onze inspiratienota met Vlaamse praktijkvoorbeelden op www.dewakkereburger.be.

Ben Eersels

Het bericht De burgerbegroting als spil van een democratische revolutie verscheen eerst op .

Een burgerbegroting in tien stappen

Arno — Fri, 27 Mar 2015 12:39:00 +0000

Het districtsbestuur van Antwerpen besliste eind 2013 om de begroting van 2015 participatief op te stellen. Inwoners kregen de kans om van het begin tot het einde te beslissen over tien procent van de totale begroting, of 1,1 miljoen euro. Het werd meteen een ambitieus project met grote uitdagingen.

De burgerbegroting moest zich afspelen in het hele district en niet in één wijk. Een district bestaat uit 22 wijken, met een heel verschillend karakter en samen goed voor 200.000 mensen.

Burgers moesten op een strategisch niveau kunnen meedenken over de begroting. De inwoners uit heel het district moesten samen, en bij consensus, bepalen welke thema’s voor hen belangrijk zijn. Het ging dus om veel meer dan stemmen over concrete projecten.

Burgers deden niet enkel een aanbeveling aan het bestuur over welke thema’s zij belangrijk vinden. Zij moesten ook volledig autonoom kunnen beslissen over de besteding van het budget.

De grote uitdagingen die we onszelf oplegden, maakten dat er in het buitenland geen onmiddellijk toepasbare voorbeelden voorhanden waren op de Antwerpse situatie. Bovendien wilden we de begroting van 2015 participatief opstellen. Dit betekende dat de resultaten van het participatieproces er moesten liggen in juni 2014.

Veel vragen

Tijdens het uitwerken van de burgerbegroting kwamen onmiddellijk heel wat andere uitdagingen naar boven. Antwerpen is onderverdeeld in negen districten, met elk een eigen bestuur. Hoe kan je ervoor zorgen dat de mensen gaan denken in districtsbevoegdheden? Hoe zorg je voor een model waarin discussie en argumentatie centraal staan? Hoe krijg je mensen zover dat ze voor het hele district denken, en niet enkel voor hun eigen straat? Hoe maken we ideeën van burgers onderling vergelijkbaar? Als de ene vindt dat er meer bomen moeten komen, en de andere dat de parken beter onderhouden moeten worden, kunnen die ideeën dan zomaar samengevoegd worden onder de noemer ‘meer groen’? Hoe vertrekken vanuit wat mensen écht willen? En tot slot misschien wel de belangrijkste vraag: hoe zorgen we ervoor dat mensen echt zelf gaan kiezen zonder dat ambtenaren of het bestuur gaan interpreteren wat iemand wil? Het antwoord hierop werd een burgerbegroting in stappen.

Burgerbegroting in tien stappen

In een eerste ronde gingen deelnemers in groepjes samenzitten om te bepalen welke thema’s zij het belangrijkst vonden voor het district. Ieder groepje (van zes personen) moest tot een consensus komen over vijf thema’s. De deelnemers vertrekken van wat ze belangrijk vinden, van wat er goed is en wat er beter kan. Hierover gaan ze in discussie en kijken ze in welke thema’s ze elkaar kunnen vinden.

De tweede ronde ging meer om het strategisch denken. De deelnemers krijgen per tafel de mogelijkheid om te kiezen voor vijf thema’s. Zij kiezen deze thema’s uit een geheel van 91 thema’s die samen alle bevoegdheden van het district omvatten. Deze thema’s zijn algemener dan concrete projecten. Wel zijn ze concreet genoeg opdat mensen specifiek voor een aspect kunnen kiezen. Zo kregen deelnemers binnen het thema ‘groen’ keuzemogelijkheden zoals ‘pop-up parken’, ‘meer groen in straten’ , ‘beter onderhoud van parken’ enzovoort. Vijf thema’s kiezen is een moeilijke oefening. Er moet gekozen worden tussen meer inzetten op speelterreinen, jeugdwerk, sportveldjes, of toch eerder voor meer groen, ondersteuning van senioren, of meer fietspaden.

Vertrekken vanuit eigen ervaring

Door in de eerste ronde te vertrekken van de eigen realiteit worden de deelnemers meegenomen in een proces dat vertrekt vanuit de eigen ervaring. Zo klim je op naar een meer strategisch denken. In deze ronde kiezen ze thema’s die ze belangrijk vinden voor het hele district. Het was niet de bedoeling dat deelnemers konden kiezen voor een nieuwe speeltuin bij hen voor de deur. Wel voor meer investeringen in speelterreinen. Zo ervaren zij de moeilijkheid van politiek maken. Via directe discussie moeten er prioriteiten worden gesteld. Om deze keuze goed te kunnen maken, moet er voldoende informatie beschikbaar zijn. Deelnemers krijgen daarom – in grote lijnen – de begroting zoals die eruit ziet zonder het stuk burgerbegroting. Ook krijgen ze van elk thema de kostprijs. Elk thema heeft een kaartje waar op de achterkant de prijs van dat thema vermeld staat. Zo leren de deelnemers bij ‘groen in straten’ hoeveel een boom in de straat kost, of leren ze bij het thema ‘betere voetpaden’ dat een voetpad opnieuw aanleggen 120 euro/m kost.

Investeren met pokerchips

In een tweede grote stap, het districtsforum, konden mensen het beschikbare budget van 1,1 miljoen euro verdelen over de meest gekozen thema’s uit de startmomenten. Elk groepje van acht mensen kon zelf – bij consensus – ongeveer één miljoen euro verdelen. Ook hier was discussie en argumentatie belangrijk. Om dit geld te verdelen moesten ze samenwerken en elkaar overtuigen. Het verdelen van dit geld gebeurde in spelvorm. Elke deelnemer/speler aan tafel kreeg in zijn eigen kleur twaalf pokerchips die elk 10.000 euro waard waren. De twaalf thema’s die uit de startmomenten zijn gekozen liggen voor de spelers op tafel. Elke deelnemer mag zijn pokerchips inzetten op de thema’s waar hij of zij in wil investeren.

Wél zijn er twee belangrijke regels. Een thema is pas geldig als er minstens vier verschillende deelnemers aan een tafel op inzetten. Bovendien wordt het geld ook pas toegewezen aan een thema als er minstens 60.000 euro op een thema wordt ingezet. Op die manier worden de deelnemers gestimuleerd om samen te werken en argumenten aan te reiken. Zonder de hulp van anderen kan je namelijk niet voor een thema kiezen.

Hoeveel er wordt ingezet op een thema is niet enkel afhankelijk van waar de prioriteiten van de deelnemers liggen, maar ook van hoeveel een thema kost en hoeveel geld het thema nodig heeft om er zinvolle bestedingen mee te kunnen doen. Ook hier is goede informatie cruciaal. Deelnemers krijgen niet enkel uitgebreide informatie over wat een thema kost, maar ook – voor de twaalf overgebleven thema’s – de begroting zoals die al gepland is, inclusief alle projecten die al op de planning staan. Op die manier kunnen deelnemers inschatten of het wenselijk is om in dat thema nog extra te investeren.

Het resultaat van dit districtsforum, en van het traject van de burgerbegroting, is dan de verhoudingsgewijze berekening van de verschillende tafels die hadden deelgenomen. Op die manier kregen twaalf concrete thema’s geld. Deze bedragen zijn op die manier ook ingeschreven in de begroting.

Resultaten

Het eerste resultaat van de burgerbegroting in het District Antwerpen is er gekomen door de goede samenwerking tussen alle deelnemers. Zij hebben voor 2015 thema’s gekozen en er budgetten aan gekoppeld. Hier moet het bestuur zich nu aan houden. In januari 2015 zullen alle projecten van dit budget worden voorgesteld. (zie kadertekst)

Volgens onderzoek van de Universiteit Antwerpen zijn de deelnemers bovendien uiterst positief over dit initiatief: zowel over de inspraak als over de bekomen resultaten. Om dit project te kunnen laten uitgroeien tot een volwaardige burgerbegroting moeten de cijfers wel omhoog. Er moeten meer deelnemers zijn, en ze moeten diverser zijn. Na een eerste jaar, waarin het uitwerken van het traject en de methodiek centraal stond, ligt de grote uitdaging nu in het bereiken van meer mensen, en meer diversiteit. Vooral jongeren onder de 25 jaar, laagopgeleiden en (in mindere mate) mensen met een migratieachtergrond ontbraken in de vorige cyclus.

Naast het inzetten op een groter bereik, liggen er ook ambities om op participatief vlak elk jaar de grenzen te verleggen. Voor de volgende cyclus blijft het hoofddoel participatie over de begroting. Opnieuw gaan mensen bij consensus voor thema’s moeten kiezen. Nieuw is wel dat inwoners van het district dit ook online gaan kunnen doen. Voor de startmomenten wordt een online tool ontwikkeld waarbij mensen van thuis uit kunnen deelnemen. Deze tool is zo opgezet dat de principes van discussie en samen beslissen overeind blijven. Via deze weg hopen we ook mensen te bereiken die zich moeilijk kunnen vrijmaken om naar een vergadering te komen, of liever van thuis uit deelnemen.

Naar een projectronde

En het stopt niet als de budgetten verdeeld zijn. In de burgerbegroting van 2015-2016 wordt er ook een projectronde ingevoerd. Burgers kunnen er een eigen voorstel indienen binnen de thema’s en de budgetten die in de eerdere rondes zijn bepaald. Na een eerste selectie op haalbaarheid door de administratie, zullen bewoners ook weer de kans krijgen om een keuze te maken tussen de ingediende projecten.

Elk project krijgt een realistisch budget mee. Binnen het geld dat voorzien is, kunnen bewoners dus een keuze maken voor welke projecten ze uitgevoerd willen zien. Op die manier beslissen inwoners van district Antwerpen van begin tot eind wat er met hun 1,1 miljoen euro gebeurt. Eerst door thema’s te kiezen die voor hen belangrijk zijn, dan door het budget te verdelen over die thema’s, en nog later door ook de invulling van dit geld zelf te bepalen.

(Hanne Bastiaensens, projectleider burgerbegroting in Antwerpen)

Dit artikel verscheen in het maartnummer van TerZake Magazine 2015

Het bericht Een burgerbegroting in tien stappen verscheen eerst op .

Budget games in Aalbeke

Arno — Sat, 28 Sep 2013 13:30:00 +0000

Een open invitatie aan verenigingen, wijkcomités en buurtbewoners van het Kortrijkse Aalbeke bracht op 20 juni 66 burgers samen om deel te nemen aan het participatieve spel ‘Budget Games’. Via deze weg konden inwoners, elk met een budget van 170.000 euro, voor het eerst mee de prioriteiten voor de begroting van hun gemeente mee bepalen. “Een Europese primeur”, zegt Innovation Games® begeleider Jurgen De Smet.

Na de stad San José in Californië besloot de stad Kortrijk het spel ‘Budget Games’ uit te testen in het kader van het participatief project ‘Kortrijk Spreekt’. In het ontmoetingscentrum van de deelgemeente Aalbeke verzamelden de 66 ingeschreven inwoners. Ze werden opgedeeld in zes groepen van 11 deelnemers, vergezeld door twee begeleiders aangesteld om het proces in goede banen te leiden. Met ieder een budget van 170.000 euro en een lijst met 17 aanbestedingen en 2 kostenbesparende maatregelen, konden de burgers samen hun prioriteiten opstellen.

Hoe gaat het spel concreet in zijn werk?

Jurgen De Smet: Op basis van de enquêteresultaten van ‘Kortrijk Spreekt’ heeft Co-learning samen met het stadsbestuur enkele thema’s vastgelegd waaraan deelnemers hun budget kunnen spenderen. Het spel geeft de burgers inzicht in de budgetten met een zo realistisch mogelijke kostprijs op de gewenste investering. Vooraleer je als burger een aankoop doet, verdedig je waarom je deze investering prioritair vindt en bediscussieer je dit met je groep. Om op een zo representatief mogelijke manier prioriteiten te kunnen vaststellen, is het belangrijk voldoende diversiteit binnen de groep te voorzien. De bedoeling is om te investeren in thema’s die gedragen worden door een zo groot aantal mensen in de groep. Indien je een bepaald thema in tegenstelling tot de anderen echt prioritair vindt, kan je die aankopen op voorwaarde dat je de volledige kostprijs betaalt. Maar de voorgestelde thema’s liggen niet vast. Burgers kunnen zelf nieuwe aanbestedingen of kostenbesparende maatregelen voorstellen mits een consensus binnen de groep.

Hoe is het spel verlopen? Waren er opmerkelijke resultaten?

De Smet: Opmerkelijk was dat thema’s die uit de enquêtes bij aanvang voor de bevolking zeer belangrijk leken, tijdens het spel niet meer als prioritair werden beschouwd. Dit kwam doordat de deelnemers omwille van een beperkt budget weloverwogen keuzes moesten maken. Vaak worden politici afgerekend op beslissingen die ze maken. Doordat burgers in dit spel naar een geheel beleid moesten kijken en niet meer naar de eigen voordeur ontstond er begrip voor de complexiteit van beslissingen en het daarbij horende kostenplaatje. Kortom, discussie, groepsverband en goede begeleiding gaven de deelnemers nieuwe inzichten.

Zoals?

De Smet: In de enquêtes van Kortrijk Spreekt konden bewoners allerhande zaken die ze graag zouden zien veranderen oplijsten. Meer blauw op straat of snelheidsbeperkende maatregelen waren in die enquêtes zeer populair. Maar wanneer deelnemers dit qua budgetoverweging moesten afwegen tegenover andere maatregelen, zoals investeren in jeugdinfrastructuur, het verenigingsleven en onderhoud van fiets- en wandelpaden, bleken die laatste belangrijker.

Verrassend was ook dat de inwoners met nieuwe voorstellen op de proppen kwamen. Speelmogelijkheden voor kinderen bleek een belangrijk thema uit de enquêtes. De bewoners stelden voor om meer groene zones te benutten en zo op kosten voor dure toestellen te besparen. Ook werd parkeergelegenheid ten opzichte van andere items bij nader inzien als minder belangrijk beschouwd. Extra toezicht tijdens drukke momenten kan hier volgens velen soelaas bieden.

Vanuit één groep werd eveneens voorgesteld om een bestaand pand te verkopen. Na overleg met de domein expert van stad Kortrijk bleek dat dit een kleine 250.000€ kon opbrengen. Een bedrag dat ze dan opnieuw hebben geïnvesteerd in de verdere uitwerking van jeugd- en vereniginginfrastructuur. Tevens werd geopperd om een oude boerderij nabij het station aan te kopen. Met de gebruikelijke limitaties aan budget blijken vele burgers toch heel creatief in het vinden van oplossingen voor hun gemeenschap.

Zijn er zaken die u in de toekomst anders zou aanpakken?

De Smet: Een uitdaging voor de volgende keer is om een meer realistisch budget ter beschikking te stellen. De focus lag bij deze try-out vooral op de techniek en minder op het budget. Zullen de resultaten de volgende keer ook zo goed zijn als we een budget kunnen spenderen dat Aalbeke in realiteit ter beschikking zal hebben? Ten slotte hadden we als voorbereiding op het spel aan het stadsbestuur gevraagd om informatie te geven over de gekozen aanbestedingen. Maar die informatie werd asynchroon via mail gegeven, waardoor verschillende mensen andere of te weinig informatie hadden gehad. Hoewel de domein experten op de dag zelf heel goed zijn kunnen bijspringen, heeft dit wel voor wat verwarring gezorgd. In de toekomst moet dit beter aangepakt worden. De totstandkoming van aanbestedingen en besparingen zou ik in de toekomst ook graag participatief aanpakken. In de toekomst zou ik dit met de verschillende diensten graag op één plek via een actieve workshop realiseren.

Waarom kozen jullie voor de deelgemeente Aalbeke om deze Budget Games uit te proberen?

De Smet: Oorspronkelijk wilde ik Budget Games proberen in heel de stad Kortrijk. Maar het risicogevoel van de stad was te groot. Dus opteerden we om te beginnen met een deelgemeente. Omdat we geen gevoel van voorkeur voor een bepaalde gemeente wouden creëren heeft de stad simpelweg besloten te beginnen bij de eerste letter van het alfabet.

Waarom ging uw voorkeur bij oorsprong naar de stad Kortrijk? Is begrotingsparticipatie volgens u interessanter op grotere schaal?

De Smet: Actieve participatie via Budget Games op stadsniveau zou wrevel tussen inwoners van gemeente en grootstad kunnen wegwerken. Via onderlinge discussie over thema’s die inwoners aanbelangen ontstaat er begrip voor elkaars problemen en zo creëer je samenhorigheid. Nu is er vooral samenhorigheid in de deelgemeente Aalbeke.

Bovendien staat het nog niet vast hoeveel budget Aalbeke van de volledige begroting van de stad Kortrijk zal krijgen. Omdat men per deelgemeente werkt is het moeilijk om de burgers hier participatief over te laten beslissen en zal dit hoogstwaarschijnlijk top down gebeuren. Budgetverdeling is daarentegen, wanneer je Budget Games voor een hele stad organiseert, makkelijker participatief te organiseren. Maar de eerste stap is genomen en de mensen zijn nu vertrouwd met de kracht van de techniek. De burgemeester Van Quickenborne liet alvast weten heel tevreden te zijn met de feedback. Hij zei van plan te zijn deze Budget Games het komende jaar in te plannen in de overige deelgemeenten van Kortrijk.

Ziet u mogelijkheden om begrotingsparticipatie op Vlaams, federaal of Europees niveau te organiseren?

De Smet: Ik ben ervan overtuigd dat dat mogelijk is, maar dan wel volgens een ander recept. Innovation Games® heeft een online platform, dus je kan dezelfde speltechniek ook online doen. Op grotere schaal is de haalbaarheid om zoveel burgers op één locatie te krijgen niet evident. Omdat onlinetechnieken natuurlijk ook beperkingen hebben, zouden we kunnen bekijken in hoeverre we het participatieproces kunnen opbouwen: eerst de deelgemeenten, vervolgens items uit deelgemeenten laten samen komen naar een hoger niveau etcetera. Ik ben ervan overtuigd dat je alles kan doen op grotere schaal, maar dat zijn zorgen voor morgen. Als de vraag zich stelt, zullen we uitdokteren hoe we dit moeten doen.

Zou u andere steden en gemeenten aanraden om Budget Games uit te proberen?

De Smet: Zeker en vast. Na afloop ging er een groot enthousiasme uit van de deelnemers. Ze leerden over het stadsbeleid en zagen hoe alles in zijn werk gaat. 77% van de deelnemers zou opnieuw willen participeren aan het spel. 80% heeft nieuwe inzichten gekregen. Dat is echt heel positief. Dirk Staessens, een domein expert van de stad verwoordde het mooi: “Wat mij bijzonder opviel was het serieux waarmee de deelnemers het spel speelden. Ik had niet verwacht dat ze te mobiliseren zouden zijn tot urenlang intensief debat met volgehouden aandacht tot ver na 22u. Los van welke resultaten die inspanning opleveren, bewijst het mijn inziens wel dat geëngageerde burgers bereid zijn tijd en moeite te spenderen aan actief meedenken over hun leefgemeenschap. Dat gevoel lijkt me iets om mee te nemen voor politici en ambtenaren rond ‘Kortrijk Spreekt’.”

(Lisa Schouppe)

Dit interview verscheen in het septembernummer van TerZake Magazine 2013.

Het bericht Budget games in Aalbeke verscheen eerst op .

Routekaart naar een burgerbegroting

Arno — Wed, 25 Sep 2013 13:48:00 +0000

In opdracht van het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken Nederland maakte Joop Hofman van het Nederlandse participatiehuis Rode Wouw een overzicht met de diverse vormen van burgerbegroting en de kritische succesfactoren.

Stappenplan

Hij ontwierp eveneens een stappenplan voor de Nederlandse gemeenten bij het uitwerken van een burgerbegroting. Dit stappenplan kan uiteraard ook voor Vlaamse steden en gemeenten een leidraad zijn. De publicatie is raadpleegbaar op www.rodewouw.nl of via de rijksoverheid.

Het bericht Routekaart naar een burgerbegroting verscheen eerst op .