Soms moet je je handen vuil maken om iets te bereiken. Het zou het motto kunnen zijn van Canal it Up, een initiatief van burgers die regelmatig met een kajak het kanaal van Brussel op trekken om het ronddrijvende afval te verzamelen. Voor sommigen zal dat misschien niet zo aantrekkelijk klinken, maar Alessio, een van de trekkers, verzekert me dat het enorm plezant is. Toch probeert hij er voor te zorgen dat hun initiatief zo snel mogelijk overbodig is. We gingen luisteren naar hoe ze dat precies proberen te realiseren. 

500 facebookvolgers 

Hoe is Canal it Up tot stand gekomen? En hoe ben je er zelf bij betrokken geraakt? 

Alessio Porcelli: Canal it up werd in april vorig jaar opgestart door Pieter. Toen hij tijdens een wandeling langs het kanaal even ging zitten om rond te kijken, viel hem op hoe vuil het water was. Hij ergerde zich daar zo aan dat hij besloot om er zelf iets aan te doen. Dus kocht hij een tweedehands kajak, paddels en reddingsvestjes en trok hij het water op. Daarnaast lanceerde hij een facebookpagina om zijn acties te delen en mensen uit te nodigen om samen met hem in de kajak te stappen. Hij engageerde zich om minstens één keer per week met een vrijwilliger het kanaal op te gaan. Eerst gingen vooral vrienden en kennissen mee, maar toen zij dat initiatief gingen delen werd de groep groter. Intussen is ons aantal volgers op facebook al gestegen tot bijna 500.  

Zelf ben ik er via via ingerold. Ik had een gemeenschappelijke vriendin met Pieter en zag zijn initiatief zo op Facebook passeren. Ik dacht direct ‘Ah cool, als echt Zinneke (een Brusselaar met beide ouders van elders, red.) moet ik toch ooit eens op dat kanaal varen. Dus ben ik een paar keer meegegaan. Ik vond het enorm tof om zo’n concrete impact te hebben: na een klein uurtje heb je al een grote emmer aan afval verzameld. En kijk, sinds een tijdje draag ik het project nu ook mee uit. 

Hoe zit jullie organisatiestructuur zoal in elkaar? 

Alessio: De kerngroep is voorlopig vrij klein. We hebben een drietal echte bezielers van het initiatief, waaronder ikzelf. Ik hoop dat we de kerngroep in de toekomst wat kunnen uitbreiden. Zodat we het initiatief kunnen verduurzamen zonder dat ik te veel werk op mij moet nemen. Pieter vertrekt binnenkort namelijk naar Zuid–Amerika. Maar daarnaast is het voor mij ook gewoon belangrijk dat ook lossere leden zich ‘ambassadeur’ voelen van ons project. Dat ze à la limite fier zijn op wat ze doen. 

Roeien voor ons leven! 

Nog niet teveel ongelukken gehad op het water? 

Alessio: Nee, dat valt gelukkig goed mee (lacht). Wel hebben we al een aantal grappige toestanden meegemaakt. Een keer hebben we ons maar net op tijd uit de voeten kunnen maken toen we net voor de sluisdeur afval aan het opruimen waren. Opeens begon het water onder ons te broebelen omdat de sluisdeuren opengingen. Toen hebben we moeten roeien voor ons leven! Een andere keer merkten we toen we aan de kade aan het wandelen waren twee brandweerwagens op. Daarlangs stonden enkele mannen in duikpak, klaar om in het water te gaan. Toen we vroegen wat er aan de hand was, bleek dat iemand gebeld had om te melden dat er een kajak op het kanaal zat en de vaarders in nood waren. Maar daar was natuurlijk geen sprake van. Gelukkig hebben we achteraf geen factuur gekregen… 

Maar meestal is het heel plezant, hoor. We krijgen vooral heel veel leuke reacties van mensen op de kade. Mensen vragen wat we aan het doen zijn, sommigen applaudisseren zelfs voor de afvalopruimers op het water. Da’s natuurlijk heel tof. 

En toch willen jullie ermee stoppen? 

Alessio: Ja, zo snel mogelijk zelfs (lacht). We halen weliswaar veel afval uit het kanaal, maar het isnatuurlijk geen structurele oplossing. En daarnaar zoeken is vanaf de start van het project heel expliciet de bedoeling geweest. Pieter is professioneel actief als aannemer en komt dus via zijn werk op heel wat verschillende plekken waar nagedacht wordt over structurele, technische oplossingen. Zo krijgt hij een goed zicht op wat ook in Brussel zou kunnen werken. Die mogelijke oplossingen deelt hij ook regelmatig op onze facebookpagina. En we proberen zoveel mogelijk contact te zoeken met partners die mee kunnen helpen aan een oplossing. 

Gerichte contacten leggen 

Hebben die contacten al iets opgeleverd? 

Alessio: Zeker! Dankzij sommige instanties is onze taak alvast wat makkelijker gemaakt. Om te beginnen heeft Stad Brussel ons een ongebruikte loods langs het kanaal ter beschikking gesteld, waar we ons kajak kunnen stockeren. Zo hoeven we die niet meer altijd op en af brengen naar Jette, waar we hem tot dan moesten bewaren. En omdat het gebouw van Net Brussel is, staan er ook vuilbakken. Direct na ons ophaalwerk kunnen we het afval daar sorteren. Ook hebben we soms geluk gehad. Zo was er Cecile, een vrijwilliger van Canal it Up, wiens vader een diaotmeerexpert is. Samen zijn we waterstalen gaan nemen, die haar vader vervolgens in zijn lab onderzocht heeft. De resultaten hebben we doorgegeven aan de vzw Coördination de la Senne, die de waterkwaliteit van de Zenne monitort en verbetert. 

En daarnaast zijn we volop bezig om de nodige contacten te leggen om onszelf overbodig te maken. Tijdens de afgelopen maanden hebben we veel nagedacht over welke verschillende technische oplossingen er mogelijk zijn om het kanaal properder te maken. Uiteindelijk zijn we tot de conclusie gekomen dat er best een soort mechanische ‘arm’ zou geïnstalleerd worden bij de sluis, waar veel afval samenkomt. Telkens als de sluis opengaat, kan die arm het afval in een hoek duwen, waar het dan met een mechanische vuilbak uit het water kan worden gehaald. Om dat te realiseren, hebben we eerst contact gelegd met de kapitein van de sluis. Die vond dat een heel interessant voorstel en is nu aan het bestuderen wat mogelijk is. Daarnaast hebben we ook contact gelegd met een groot baggerbedrijf. Zij steunen ons initiatief en hebben zich al bereid verklaard om de plannen uit te tekenen als de kapitein groen licht geeft. Misschien kunnen ze zelfs voor een deel van de financiering instaan. 

Hoe hopen jullie de financiering van dat plan verder rond te krijgen? 

Alessio: Dat weten we nog niet helemaal, maar waarschijnlijk zal de overheid voor ten minste een deel  moeten zorgen. Om politici te overtuigen, proberen we onze bekendheid en ons draagvlak intussen nog meer te vergroten. Om dat te realiseren, zullen we binnenkort deelnemen aan twee grote events die daarbij kunnen helpen.  

Ten eerste heeft de Haven van Brussel ons gecontacteerd, omdat ze ons kenden van facebook. Zij organiseren binnenkort hun jaarlijkse Havenfeest, inclusief randentertainment zoals koorddansers op het water. Ze hebben ons ook gevraagd om een rol te spelen tijdens dat Havenfeest. We moeten nog bespreken welke juist. En daarnaast beloofden ze om een sensibilisatiecampagne op te zetten dat mensen aanspoort geen afval in het water te gooien. Recent hebben ze inderdaad op bepaalde plaatsen langs het kanaal al enkele affiches opgehangen. 

Ten tweede heb ik zopas samengezeten met de organisator van de jaarlijkse regatta van de VUB en ULB. Ik kwam die persoon toevallig tegen op mijn werk en raakte met hem aan de praat. Toen ik over Canal it Up vertelde, zei hij direct dat we ook moesten meedoen op de regatta. Hij zou zorgen voor wat exposure voor ons initiatief. Hopelijk kan dat helpen om extra volgers en vrijwilligers te enthousiasmeren, en onze visibiliteit te vergroten. We hebben inmiddels ook een logo laten ontwerpen en een vlag gemaakt om daarbij te helpen 

Iedereen aan het werk 

Haal je soms inspiratie bij andere burgerinitiatieven? 

Alessio: Van het verhaal van Ringland heb ik geleerd dat je soms wat geluk hebben op belangrijke momenten. Bijvoorbeeld om de juiste mensen op het juiste moment tegen te komen. En van hen leerden we ook om een zo breed en zo divers mogelijk aantal bondgenoten te zoeken. Daarom zoeken we zowel bij privéspelers, de overheid, de academische wereld en andere geëngageerde burgers mogelijkheden om samenwerkingen aan te gaan. Wij zijn ook maar een burgerinitiatief, dus we proberen ook anderen aan het werk te zetten. Op ons eentje gaan we het probleem niet oplossen. 

Wat als die arm er uiteindelijk zal komen? 

Alessio: Champagne en mortadella! Ik zou supertrots zijn dat wij als klein groepje burgers met enkel een kajak en wat paddels een oplossing hebben kunnen vinden. En dat we een sneeuwbaleffect in gang hebben gezet dat uiteindelijk tot een structurele oplossing leidt. 

Zou je het niet jammer vinden dat iets wat je zoveel energie geeft, z’n bestaansreden verliest? 

Alessio: Helemaal niet. Ikzelf zoek alleszins totaal niet naar persoonlijke erkenning. Ik zou het bijvoorbeeld niet erg vinden mochten we enkele partners vinden die financieel willen bijdragen en dat engagement heel luid van de daken willen roepen, je m’en fou. Zelfs als dat baggerbedrijf uiteindelijk geld zou verdienen door het afval te recycleren, mogen ze dat wat mij betreft gerust doen. Ik ben hieraan begonnen uit ecologische beweegredenen, dus het kanaal proper krijgen is mijn enige doelstelling. Tijdens een van mijn tochtjes bedacht ik me opeens: ‘stel nu dat dit kanaal ooit zo proper kan worden dat je er planten in zou kunnen laten groeien. Of dat je er zelfs in kan zwemmen.’ Het kanaal zou dan echt een aangename plaats kunnen worden om te vertoeven. Wat een enorme meerwaarde zou dat kunnen zijn voor Brussel! Daar zijn we natuurlijk nog lang niet, maar een mens mag dromen. 

(Ben Eersels) 

Dit interview verscheen dit jaar in het maartnummer van TerZake Magazine.