Een open invitatie aan verenigingen, wijkcomités en buurtbewoners van het Kortrijkse Aalbeke bracht op 20 juni 66 burgers samen om deel te nemen aan het participatieve spel ‘Budget Games’. Via deze weg konden inwoners, elk met een budget van 170.000 euro, voor het eerst mee de prioriteiten voor de begroting van hun gemeente mee bepalen. “Een Europese primeur”, zegt Innovation Games® begeleider Jurgen De Smet.
Na de stad San José in Californië besloot de stad Kortrijk het spel ‘Budget Games’ uit te testen in het kader van het participatief project ‘Kortrijk Spreekt’. In het ontmoetingscentrum van de deelgemeente Aalbeke verzamelden de 66 ingeschreven inwoners. Ze werden opgedeeld in zes groepen van 11 deelnemers, vergezeld door twee begeleiders aangesteld om het proces in goede banen te leiden. Met ieder een budget van 170.000 euro en een lijst met 17 aanbestedingen en 2 kostenbesparende maatregelen, konden de burgers samen hun prioriteiten opstellen.
Hoe gaat het spel concreet in zijn werk?
Jurgen De Smet: Op basis van de enquêteresultaten van ‘Kortrijk Spreekt’ heeft Co-learning samen met het stadsbestuur enkele thema’s vastgelegd waaraan deelnemers hun budget kunnen spenderen. Het spel geeft de burgers inzicht in de budgetten met een zo realistisch mogelijke kostprijs op de gewenste investering. Vooraleer je als burger een aankoop doet, verdedig je waarom je deze investering prioritair vindt en bediscussieer je dit met je groep. Om op een zo representatief mogelijke manier prioriteiten te kunnen vaststellen, is het belangrijk voldoende diversiteit binnen de groep te voorzien. De bedoeling is om te investeren in thema’s die gedragen worden door een zo groot aantal mensen in de groep. Indien je een bepaald thema in tegenstelling tot de anderen echt prioritair vindt, kan je die aankopen op voorwaarde dat je de volledige kostprijs betaalt. Maar de voorgestelde thema’s liggen niet vast. Burgers kunnen zelf nieuwe aanbestedingen of kostenbesparende maatregelen voorstellen mits een consensus binnen de groep.
Hoe is het spel verlopen? Waren er opmerkelijke resultaten?
De Smet: Opmerkelijk was dat thema’s die uit de enquêtes bij aanvang voor de bevolking zeer belangrijk leken, tijdens het spel niet meer als prioritair werden beschouwd. Dit kwam doordat de deelnemers omwille van een beperkt budget weloverwogen keuzes moesten maken. Vaak worden politici afgerekend op beslissingen die ze maken. Doordat burgers in dit spel naar een geheel beleid moesten kijken en niet meer naar de eigen voordeur ontstond er begrip voor de complexiteit van beslissingen en het daarbij horende kostenplaatje. Kortom, discussie, groepsverband en goede begeleiding gaven de deelnemers nieuwe inzichten.
Zoals?
De Smet: In de enquêtes van Kortrijk Spreekt konden bewoners allerhande zaken die ze graag zouden zien veranderen oplijsten. Meer blauw op straat of snelheidsbeperkende maatregelen waren in die enquêtes zeer populair. Maar wanneer deelnemers dit qua budgetoverweging moesten afwegen tegenover andere maatregelen, zoals investeren in jeugdinfrastructuur, het verenigingsleven en onderhoud van fiets- en wandelpaden, bleken die laatste belangrijker.
Verrassend was ook dat de inwoners met nieuwe voorstellen op de proppen kwamen. Speelmogelijkheden voor kinderen bleek een belangrijk thema uit de enquêtes. De bewoners stelden voor om meer groene zones te benutten en zo op kosten voor dure toestellen te besparen. Ook werd parkeergelegenheid ten opzichte van andere items bij nader inzien als minder belangrijk beschouwd. Extra toezicht tijdens drukke momenten kan hier volgens velen soelaas bieden.
Vanuit één groep werd eveneens voorgesteld om een bestaand pand te verkopen. Na overleg met de domein expert van stad Kortrijk bleek dat dit een kleine 250.000€ kon opbrengen. Een bedrag dat ze dan opnieuw hebben geïnvesteerd in de verdere uitwerking van jeugd- en vereniginginfrastructuur. Tevens werd geopperd om een oude boerderij nabij het station aan te kopen. Met de gebruikelijke limitaties aan budget blijken vele burgers toch heel creatief in het vinden van oplossingen voor hun gemeenschap.
Zijn er zaken die u in de toekomst anders zou aanpakken?
De Smet: Een uitdaging voor de volgende keer is om een meer realistisch budget ter beschikking te stellen. De focus lag bij deze try-out vooral op de techniek en minder op het budget. Zullen de resultaten de volgende keer ook zo goed zijn als we een budget kunnen spenderen dat Aalbeke in realiteit ter beschikking zal hebben? Ten slotte hadden we als voorbereiding op het spel aan het stadsbestuur gevraagd om informatie te geven over de gekozen aanbestedingen. Maar die informatie werd asynchroon via mail gegeven, waardoor verschillende mensen andere of te weinig informatie hadden gehad. Hoewel de domein experten op de dag zelf heel goed zijn kunnen bijspringen, heeft dit wel voor wat verwarring gezorgd. In de toekomst moet dit beter aangepakt worden. De totstandkoming van aanbestedingen en besparingen zou ik in de toekomst ook graag participatief aanpakken. In de toekomst zou ik dit met de verschillende diensten graag op één plek via een actieve workshop realiseren.
Waarom kozen jullie voor de deelgemeente Aalbeke om deze Budget Games uit te proberen?
De Smet: Oorspronkelijk wilde ik Budget Games proberen in heel de stad Kortrijk. Maar het risicogevoel van de stad was te groot. Dus opteerden we om te beginnen met een deelgemeente. Omdat we geen gevoel van voorkeur voor een bepaalde gemeente wouden creëren heeft de stad simpelweg besloten te beginnen bij de eerste letter van het alfabet.
Waarom ging uw voorkeur bij oorsprong naar de stad Kortrijk? Is begrotingsparticipatie volgens u interessanter op grotere schaal?
De Smet: Actieve participatie via Budget Games op stadsniveau zou wrevel tussen inwoners van gemeente en grootstad kunnen wegwerken. Via onderlinge discussie over thema’s die inwoners aanbelangen ontstaat er begrip voor elkaars problemen en zo creëer je samenhorigheid. Nu is er vooral samenhorigheid in de deelgemeente Aalbeke.
Bovendien staat het nog niet vast hoeveel budget Aalbeke van de volledige begroting van de stad Kortrijk zal krijgen. Omdat men per deelgemeente werkt is het moeilijk om de burgers hier participatief over te laten beslissen en zal dit hoogstwaarschijnlijk top down gebeuren. Budgetverdeling is daarentegen, wanneer je Budget Games voor een hele stad organiseert, makkelijker participatief te organiseren. Maar de eerste stap is genomen en de mensen zijn nu vertrouwd met de kracht van de techniek. De burgemeester Van Quickenborne liet alvast weten heel tevreden te zijn met de feedback. Hij zei van plan te zijn deze Budget Games het komende jaar in te plannen in de overige deelgemeenten van Kortrijk.
Ziet u mogelijkheden om begrotingsparticipatie op Vlaams, federaal of Europees niveau te organiseren?
De Smet: Ik ben ervan overtuigd dat dat mogelijk is, maar dan wel volgens een ander recept. Innovation Games® heeft een online platform, dus je kan dezelfde speltechniek ook online doen. Op grotere schaal is de haalbaarheid om zoveel burgers op één locatie te krijgen niet evident. Omdat onlinetechnieken natuurlijk ook beperkingen hebben, zouden we kunnen bekijken in hoeverre we het participatieproces kunnen opbouwen: eerst de deelgemeenten, vervolgens items uit deelgemeenten laten samen komen naar een hoger niveau etcetera. Ik ben ervan overtuigd dat je alles kan doen op grotere schaal, maar dat zijn zorgen voor morgen. Als de vraag zich stelt, zullen we uitdokteren hoe we dit moeten doen.
Zou u andere steden en gemeenten aanraden om Budget Games uit te proberen?
De Smet: Zeker en vast. Na afloop ging er een groot enthousiasme uit van de deelnemers. Ze leerden over het stadsbeleid en zagen hoe alles in zijn werk gaat. 77% van de deelnemers zou opnieuw willen participeren aan het spel. 80% heeft nieuwe inzichten gekregen. Dat is echt heel positief. Dirk Staessens, een domein expert van de stad verwoordde het mooi: “Wat mij bijzonder opviel was het serieux waarmee de deelnemers het spel speelden. Ik had niet verwacht dat ze te mobiliseren zouden zijn tot urenlang intensief debat met volgehouden aandacht tot ver na 22u. Los van welke resultaten die inspanning opleveren, bewijst het mijn inziens wel dat geëngageerde burgers bereid zijn tijd en moeite te spenderen aan actief meedenken over hun leefgemeenschap. Dat gevoel lijkt me iets om mee te nemen voor politici en ambtenaren rond ‘Kortrijk Spreekt’.”
(Lisa Schouppe)
Dit interview verscheen in het septembernummer van TerZake Magazine 2013.
