Right to Challenge
Het principe van Right to Challenge geeft burgers het recht om publieke taken en diensten die momenteel door de overheid worden uitgevoerd, over te nemen.
Hoe werkt Right to Challenge in de praktijk?
Een challenge kan verschillende vormen aannemen:
Overname van taken
Georganiseerde burgers kunnen het beheer van bijvoorbeeld buurthuizen, sportinfrastructuur of groenvoorzieningen overnemen.
Aansturing van diensten
Een buurtinitiatief kan de manier waarop een dienst wordt verleend aansturen, terwijl de uitvoering bij professionals blijft.
Burgers kunnen de gemeente uitdagen om een aanbesteding eerst voor te leggen aan een burgercollectief, dat vervolgens een beoordeling uitvoert.
Bestaat Right to Challenge in Vlaanderen?
De oorsprong van dit concept ligt in het Verenigd Koninkrijk, waar het met de Localism Act van 2011 werd geïntroduceerd. Het doel was om burgers en lokale gemeenschappen meer juridische instrumenten te geven om invloed te krijgen op het lokale beleid en om overheidstaken over te nemen wanneer zij dit beter konden uitvoeren.
In Nederland is het Right to Challenge verder ontwikkeld binnen de context van de ‘doe-democratie’ en ‘participatiesamenleving’. Het recht kreeg daar juridische verankering via onder andere:
De wet op openbare bibliotheken (2014)
Georganiseerde burgers kunnen het beheer van bijvoorbeeld buurthuizen, sportinfrastructuur of groenvoorzieningen overnemen.
Burgers kunnen de gemeente uitdagen om een aanbesteding eerst voor te leggen aan een burgercollectief, dat vervolgens een beoordeling uitvoert.
In Vlaanderen werd het concept Right to Challenge opgenomen in het regeerakkoord van 2019-2024, waarin de regering aangeeft een kader te willen ontwikkelen voor de toepassing ervan binnen gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden.
Wat zijn voorbeelden van right to challenge?
In Nederland, waar het ‘right to challenge’ al verder is ingeburgerd, zien we diverse succesvolle voorbeelden.
Zwolle
Buurtbewoners namen in de jaren ’90 het lokale openluchtzwembad over dat met sluiting werd bedreigd. Leden betalen een abonnement en verrichten vrijwilligerswerk in ruil voor het gebruik van het zwembad.
Utrecht
Hier bestaat het ‘bewonersbod’. Lokale basketclubs namen het beheer van sporthal Lunetten over in 2016 om de bezettingsgraad en exploitatie te verbeteren. De gemeente blijft eigenaar en zorgt voor groot onderhoud.
Lees meer over participatie
De participatieladder laat zien op welke niveaus burgers betrokken kunnen worden bij beleid, van informeren tot actief meebeslissen. Het helpt organisaties en inwoners om duidelijk te maken hoe participatie vorm krijgt en welke rol iedereen kan spelen.
Een burgerinitiatief is een actie van gewone burgers die zich organiseren en samen werken om iets te veranderen in hun buurt, straat, wijk, dorp of stad
De Wakkere Burger ondersteunt lokale besturen met deskundig advies, praktische begeleiding en inspirerende presentaties over participatie. Van eenmalige infosessies tot meer uitgebreide trajecten zoals deliberatieve burgerpanels.
