Voor De Wakkere Burger is de toegang tot overheidsinformatie een belangrijk burgerrecht. Logisch, want wie inspraak wil, moet tijdig weten met welke plannen het bestuur bezig is. En natuurlijk ook wat de inhoud is van deze dossiers. Ook de Verenigde Naties erkent het belang van dit ‘right to know’. Daarom riep deze mondiale organisatie 28 september uit tot ‘International Day for Universal Access to Information’.
In ons land heeft De Wakkere Burger jaren geijverd voor meer transparantie bij onze overheden. Een grote doorbraak volgde na ‘zwarte zondag’ in 1991. De opkomst van extreemrechts toonde een kloof tussen burger en bestuur. Die wou men counteren met een ‘nieuwe politieke cultuur’: verkiezing van burgemeesters, cumul-verbod voor politici, … Van de meeste voorstellen kwam weinig terecht, maar openbaarheid van bestuur werd wel opgenomen in de Grondwet: “Ieder heeft het recht elk bestuursdocument te raadplegen en er een afschrift van te krijgen, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden bepaald door de wet.” Toegang tot overheidsinformatie werd zo de norm en beslotenheid de uitzondering. De federale wet van 11 april 1994 over de openbaarheid van bestuur vulde dit nieuwe principe concreet in met een aanvraagprocedure, uitzonderingsgronden, beroepsmogelijkheden… Later volgden ook Vlaamse regels.
Is daarmee alles opgelost? Veel wel, maar zeker niet alles. Soms botsen actieve burgers nog wel eens op weerstand bij politici en ambtenaren tegen dat inzagerecht: er wordt creatief omgesprongen met de uitzonderingsgronden, er volgt geen tijdig antwoord… Bovendien is het geheel van deze openbaarheidsregels in ons land complex kluwen: verschillende procedures per beleidsniveau, meer soepele regels voor milieu-informatie, …
En af en toe worden de regels ook een beetje strenger gemaakt. Zo is sinds enkele jaren een aanvraag tot inzage niet meer mogelijk via een (anoniem) e-mailadres. Vandaag moeten die aanvragers hun naam en postadres vermelden, terwijl sommige kritische burgers – al dan niet terecht – angstig zijn voor boze reacties van de lokale bestuurders. En vlak voor de zomer werd ook de interne communicatie binnen overheidsdiensten gedeeltelijk uitgesloten van openbaarheid. Waakzaamheid blijft dus geboden!
Via deze link vind je alle info over het aanvragen van inzage bij Vlaamse (lokale) besturen: https://www.vlaanderen.be/toegang-tot-bestuursdocumenten-via-openbaarheid-van-bestuur
