In ‘Lokaal besturen in coronatijden’ gaan Herwig Reynaert en Tom Verhelst, beiden politicologen aan de Universiteit Gent, in op de vraag hoe de Vlaamse burgemeesters de coronaperiode hebben ervaren. Ze kijken terug op deze erg ongewone periode, met tegelijkertijd een blik op de toekomst. Gebaseerd op een grote bevraging van de Vlaamse burgermeesters, georganiseerd door de Universiteit Gent & Radio 2, en inzichten van heel wat hoofdrolspelers, biedt dit boek een belangrijke houvast voor beleidsmakers en – medewerkers die concrete lessen willen trekken uit de coronacrisis.
Aan het hoofd van elke gemeente staat de burgemeester. Hij of zij is het politieke gezicht van de gemeente, in goede en kwade dagen. En van die laatste waren er de afgelopen jaren heel wat. Tijdens de coronacrisis kwam namelijk heel wat af op de gemeenten. Het takenpakket van het lokale bestuur verschoof stevig richting crisisbeheer, hulpverlening en handhaving. De burgemeester werd een crisismanager en een luisterende oor voor de bekommernissen en frustraties van de burger. De burgemeesters waren zo de eersten die aan de bel trokken over de toegenomen armoede en vereenzaming in de gemeenten.
Pijnpunten van de voorbije twee jaar
Het Centrum voor Lokale Politiek van de Universiteit Gent organiseerde samen met Radio 2 een grote bevraging bij de Vlaamse burgemeesters. Meer dan 90% van de burgemeesters nam deel. Deze steekproef zorgt voor een stevige basis waarop de auteurs en enkele hoofdrolspelers, waaronder Vlaams minister van Binnenlands bestuur, voort konden werken. Stelselmatig en bevattelijk wordt deze schat aan informatie in verschillende hoofdstukken uitgebreid geanalyseerd.
Zo worden de pijnpunten van de voorbije twee jaar al snel duidelijk. De impact van de coronacrisis op de gemeentelijke financiën en het lokale beleid worden niet onder stoelen of banken gestoken. Ook de interbestuurlijke relaties in Vlaanderen worden onder de loep genomen. De coronacrisis zette zo niet alleen het systeem van de gezondheidszorg onder druk, maar ook de bestuurlijke instellingen in Vlaanderen. De lokale overheden waren vaak de eersten die geconfronteerd werden met de gevolgen van de pandemie, terwijl ze tegelijkertijd op institutionele drempels botsten. Hier wordt de interessante vraag gesteld hoe de burgemeesters de steun van de hogere bestuursniveaus hebben ervaren en hoe ze de interactie met de hogere bestuursniveaus zelf beoordelen.
Hét bestuursniveau van de 21-ste eeuw
Ook de bestuurlijke relaties binnen de gemeente en de werking van het gemeentebestuur worden onder de loep genomen. De auteurs bespreken achtereenvolgens de rol van verschillende actoren bij de aanpak van de coronacrisis, de steun die de burgemeester ervaarde van andere bestuurlijke en persoonlijke actoren en de werking van de lokale politieke instellingen ten tijde van die crisis. Eén zaak is klaar en duidelijk: de lokale aanpak zal een essentiële schakel zijn in een succesvolle exit uit de coronacrisis. Lokale politici en ambtenaren zullen in de nabije toekomst een fundamentele rol blijven spelen.
Doorheen het boek laten ook enkele hoofdrolspelers hun licht schijnen op het lokale bestuur in tijden van crisis. Vlaams minister van Binnenlands bestuur Bart Somers oppert zo dat de lokale besturen in moeilijke tijden bewezen hebben waarom zij het bestuursniveau van de 21ste eeuw moeten worden. Didier Reynaerts en Geert Vandenwijngaert besteden aandacht aan het debat over de rol van de burgemeester in het bestrijden van de pandemie, gekoppeld aan de financiële uitdagingen voor de lokale besturen. Daarnaast komen ook gouverneur Carina Van Cauter, burgemeester Kristof Audenaert en anderen aan het woord, telkens in illustratieve getuigenissen.
(Lokaal) Besturen in Coronatijden biedt inzicht in een beleidsniveau vaak vergeten doorheen de coronacrisis, waar regionale en nationale overheden de richtlijnen bepalen. Aan de hand van academisch onderzoek en getuigenissen werpt het boek een interessante blik op de rol van lokale besturen in crisistijd, de drempels waarmee gemeenten geconfronteerd worden en de kracht van nabijheid.
(Lokaal) Besturen in Coronatijden, nu beschikbaar bij uitgeverij Vandenbroele.
