Dit was 2022

2022 was een jaar boordevol participatie. Na twee coronajaren werd het terug mogelijk elkaar te ontmoeten en inspireren. Burgerinitiatieven kwamen weer samen en innovatieve participatieprojecten werden uit de grond gestampt. We kijken daarom tevreden terug op een uitermate interessant jaar met een selectie van onze activiteiten. 

Onderzoek voorstellen van burgers

Burgers mogen een vraag of voorstel toevoegen aan de agenda van de gemeenteraad. Dat recht is decretaal vastgelegd. In de zomer van 2021 vingen we echter signalen op dat niet elk bestuur even correct omging met de regeling rond ‘voorstellen van burgers’. Zes maanden lang onderzochten we hoe gemeenten en steden dit reglement invulden. In maart van dit jaar publiceerden we vervolgens onze bevindingen. Wat blijkt: niet alle Vlaamse besturen passen het recht goed toe, wat het de burger soms moeilijker maakt om voorstellen te lanceren.

Zo hebben niet alle gemeenten een eigen duidelijk reglement uitgewerkt. Dit ‘participatierecht’ blijft daar dus dode letter voor de inwoners. Een aantal gemeenten verhoogden het aantal vereiste handtekeningen of holden het spreekrecht uit op de gemeenteraadszitting. Maar er was ook goed nieuws: een aantal gemeenten verlaagde dan weer de bestaande drempels.

De Wakkere Burger formuleerde nog volgende aanbevelingen aan de lokale besturen: werk in elk geval een degelijk lokaal reglement uit, hanteer een lage handtekeningendrempel en garandeer het spreekrecht op de zitting. 

Ter inspiratie krijgen alle lokale besturen een voorbeeldreglement met bouwstenen toegestuurd, gebaseerd op de participatiereglementen van de ‘beste van de klas’ onder de Vlaamse gemeenten. Ons onderzoek werd daarnaast ook opgepikt door de Vereniging van Vlaamse Steden & Gemeenten (VVSG) en maakte ook wat los in het Vlaams Parlement.

Tot in het Vlaams Parlement

Naar aanleiding van onze bevindingen stelde Vlaams parlementslid Tom Ongena (Open VLD) in juni een vraag om uitleg aan Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers over de manier hoe de lokale besturen omgaan met burgers die eigen voorstellen of vragen op de gemeenteraad willen brengen.

Volgens de minister werden er weinig problemen gemeld met lokale toepassing van deze ‘voorstellen van burgers’ en vertrekt het Vlaamse beleid vanuit de lokale autonomie. Hij pleit dus voor minimale detailregelingen voor de lokale besturen zodat zij de maximale vrijheid hebben om zelf vorm te geven aan de plaatselijke burgerparticipatie – waarvan Somers het belang nog benadrukte. Opnieuw het spreekrecht tijdens de zitting verankeren was dus niet nodig. Wanneer burgers menen dat hun decretale rechten worden uitgehold door de lokale regels, kunnen zij zich uiteraard beroepen op de procedure in het kader van bestuurlijk toezicht.

De Wakkere Burger deelt de mening dat participatie meer is dan louter een punt toevoegen aan de gemeenteraadsagenda en dat innovatieve overlegvormen de kern uitmaken van een lokaal participatiebeleid. Toch blijven we overtuigd dat er nood bestaat aan een juridische garantie om een eigen aandachtspunt op de politieke agenda te plaatsen en om dat idee ook publiek toe te lichten in de democratisch verkozen gemeenteraad.  

Alvast positief is dat minister Somers ons modelreglement meenam naar het Labo lokale burgerparticipatie en naar het departement Binnenlands Bestuur. Vanuit de administratie werd het reglement verspreid onder de lokale besturen. Op die wijze zal het departement nogmaals de correcte naleving van het artikel benadrukken en wil men de focus op de juiste implementatie hernieuwen.

Wil je ons onderzoeksrapport lezen? Dit kan via deze link 

Begeleidingsmoment in Tervuren

In Tervuren begeleidden we een deliberatief proces waarbij enkele lokale burgers het initiatief namen om een loting te organiseren bij de schoolgaande jeugd. De gelote leerlingen konden zich uitspreken over het lokale klimaatplan van de gemeente. De 40 jongeren stelden een memoranda op, waar het gemeentebestuur zich in januari 2023 publiekelijk over zal buigen. Dit project is uniek omdat jongeren op een diepgaande manier betrokken worden bij een enorm relevant maatschappelijk thema. 

Participatie bij het ontwerp van een “vredespark” in Houthalen-Oost – i.s.m. burgerinitiatief en gemeente  

Een initiatiefgroep van burgers betrok DWB bij hun project: het ontwerp van een nieuw parkje in Houthalen. Dit park moest niet alleen een herdenkingsplaats worden voor een buur die omkwam bij een IS-aanslag in Istanboel, maar ook een vredesplek voor ontmoeting tussen alle mensen – van verschillende generaties, verschillende afkomst…  

Om dat waar te maken moesten alle mogelijke doelgroepen betrekken worden bij het ontwerp van dit park. Een vraag naar ondersteuning daarbij kwam bij DWB terecht: we hebben grotendeels pro bono dat participatieproces begeleid, i.s.m. de initiatiefgroep, een geëngageerde landschapsarchitect en het lokale bestuur. 

Meer dan 100 lokale schoolkinderen en oudere jongeren, 40 ouderen, de lokale jeugdbeweging en een werkgroep van personen met een handicap  ‘tekenden’ mee aan het plan. In juni werd op de site zelf nog een participatiemoment met de buren georganiseerd. Eind 2023 volgde stap 1 in de concrete realisatie: opmaak van een bestek voor de aanleg op basis van de resultaten van het participatieproces.

Het Vredesbos kreeg een beloning van het Limburgse Wijersfonds: “Deze buurtwerking wil een nieuw park met een vredesbos aanleggen. Een park waar de buurt kan samenkomen en waar er aandacht is voor alle slachtoffers van zinloos geweld. Het Wijersfonds steunt bij de aanleg van het Tiny forest en aankoop van plantgoed, dat past binnen het breder plan voor het park – uitgewerkt door participatiemomenten met de omwonenden, school…” bron: https://www.wijersfonds.be/nl-NL/home

Adviesraden

Bij de start van een nieuwe beleidsperiode plannen lokale besturen regelmatig evaluatie- en bijsturingstrajecten voor hun lokale advies- en overlegstructuren. Door de coronasituatie is DWB ook in 2022 nog volop aan de slag met lokale advies- en buurtraden. Wat zou hun ideale doel en taak zijn? Welke mensen en groepen moeten ze daarvoor betrekken bij hun werking? Moet hun structuur dan anders?… 

Via inspiratiemomenten met innovatieve praktijkvoorbeelden, evaluatie- en denkmomenten begeleidde De Wakkere Burger verschillende raden richting een meer dynamische werking. Uitgangspunten zijn bijna altijd: meer soepele structuren voor een bredere (ook tijdelijke) betrokkenheid en meer focus op goed onderbouwd advies. 

De opinie van De Wakkere Burger

Nationale participatie heeft wel zin

In juni liep de burgerbevraging over de Belgische democratie en staatstructuur op haar einde. ‘Een land voor de toekomst’ maakte deel uit van het federale voornemen om op nationaal niveau politieke vernieuwing door te voeren. Voor het eerst werd ook de Belgische burger rechtstreeks betrokken, eerder vonden burgerbevragingen ook al plaats op lokaal en Europees niveau. Op de federale plannen en uitvoering kwam echter heel wat kritiek. Er zouden te weinig Belgen betrokken zijn, het zou teveel kosten en uiteindelijk het geloof van de burger in de parlementaire democratie schade berokkenen. Maar is deze kritiek ook terecht? Wij kropen voor SamPol in onze pen voor een opiniestuk. Het volledige artikel lees je op https://www.sampol.be/2022/07/nationale-burgerparticipatie-heeft-wel-zin

Burgerparticipatie begint op de schoolbanken

Jongeren voelen zich meer en meer vervreemd van de samenleving, niet alleen van de politiek. Vaak hoort men in de media de problemen, echter wordt er al te zelden aan een oplossing gedacht. Onze inhoudelijke medewerker Gide Van Cappel breekt in DeWereldMorgen een lans voor de participatie van jongeren. Geef jongeren een stem, laat ze meebeslissen, maar vooral: luister naar hun noden. Het volledige opiniestuk lees je op https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2022/05/19/burgerparticipatie-begint-op-de-schoolbanken/

Lees meer

Recent

Ontvang het laatste nieuws

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

En blijf op de hoogte van al het De Wakkere Burger nieuws.