Het initiatief ‘We need to talk’, georganiseerd door Itinera, de Vrijdaggroep, het Egmont Instituut, Levl, Aula Magna en de G1000, is een burgerdebat over partijfinanciering. Vanaf 25 maart zullen 60 burgers drie weekends lang over het thema overleggen. Ook De Wakkere Burger ondersteunt als partner het initiatief. Een ideale gelegenheid om met onze inhoudelijk medewerker Gide te praten over het participatietraject.
Wat is We Need To Talk juist? Van waar komt het idee en wat is de bedoeling?
‘We need to talk is een burgerpanel dat zich zal buigen over de toekomst van de politieke partijfinanciering. De reden hiervoor is dat het debat omtrent de partijfinanciering al enkele jaren geblokkeerd zit. Politieke partijen hebben uiteenlopende belangen en dat zorgt voor een stilstand op het issue. Een democratie heeft ‘checks and balances’ nodig, dus moet een ‘onafhankelijk forum’ een zeg hebben over beslissingen die politici en hun partijen een directe meerwaarde opleveren. Denken we maar aan bv. de goedkeuring van verkiezingsuitslagen, maar dus ook aan subsidies, lonen… bestemd voor partijen. Als er een bepaald thema geschikt zou zijn een participatief traject, komt partijfinanciering zeker in aanmerking. Waarom zouden de aandeelhouders van de NV België niet mee de beloning van hun managers mogen bepalen?’
‘Net daarom stellen het consortium en de partners rond We Need To Talk vast dat er een doorbraak nodig is in dit dossier. Die doorbraak zal er niet komen via de klassieke representatieve manier. Dat hoeft ook niet, want vanuit de praktijkervaring de afgelopen vijftien jaar merken we dat burgers zich vaak niet meer gehoord voelen. Verschillende onderzoekers, denktanks en politici pleiten daarom om burgers meer te betrekken. We Need To Talk is daarom een participatief platform waar burgers op nationaal niveau mee kunnen praten. Het burgerdebat werkt via een deliberatieve methode, waarin burgers worden geloot om zich te buigen over een maatschappelijk relevant onderwerp. Via een representatieve steekproef worden burgers geloot, waarna ze geïnformeerd worden over een een specifiek onderwerp en tenslotte wel geïnformeerde uitspraken over kunnen maken. Die uitspraken kunnen hulp bieden om het onderwerp over partijfinanciering een extra duwtje in de goede richting te geven.’
‘De Wakkere Burger vertrekt vanuit de filosofie dat burgers moeten worden betrokken als een volwaardige partner in het democratische systeem. De burger laat zich niet enkel informeren. Nee, de burger moet (indien mogelijk) mee aan de knoppen. Net daarom is een dergelijk panel een goed idee. Het gaat ons niet over het onderwerp: dat zou immers een voorafname op de uitkomst van het participatief proces betekenen. Het gaat veeleer om de betrokkenheid van de burger. Via burgerpanels kan men ook buiten de verkiezingsperiode peilen naar de mening van de burger. Bij verkiezingen kan de burger/kiezer zich alleen uitspreken over een breed pakket van thema’s en maatregelen. Hij/zij evalueert in één beweging het beleid inzake pensioenen, klimaat, corona-maatregelen enz. De financiering van politieke partijen vormt daarbij maar een klein elementje, dat hem/haar ook niet onmiddellijk raakt. Een verkiezing verliest dus soms de nuance over specifieke onderwerpen. Partijfinanciering, is in die hoedanigheid bij verkiezingen ook nooit een ‘hot’ topic. Net daarom is het volgens ons interessant om hieromtrent een burgerpanel te organiseren. ‘
Wat is de rol van De Wakkere Burger in het project?
‘Ik ben namens onze organisatie afgevaardigd in de projectgroep, het uitvoerend orgaan van WNTT. Ik ben binnen de projectgroep verantwoordelijk om mee de methodologie uit te werken. Ik doe dit in goede samenwerking met Cato Leonard (Glassroots) en het team van de G1000. Daarnaast kunnen we ook rekenen op input van experten in het vak zoals Yves Dejaeghere (FIDE) en Min Reuchamps (UCL). De rol om de methodologie mee uit te stippelen is zeer belangrijk. De kern van een goed deliberatief proces staat of valt bij de loting, de indeling van de burgerpanels en de input van experten die de burgers krijgen. De Wakkere Burger heeft in dit project dus een zeer belangrijke, maar ook super interessante taak.’
‘Uiteraard werk ik niet alleen aan dit project, ook collega’s Wim en Arno werken respectievelijk mee om een ruime groep aan stakeholders te betrekken en de communicatie van het project optimaal te laten verlopen. Het project is dus echt een team effort.’
Waarom is een platform als We Need To Talk überhaupt nodig?
‘Burgerpanels kunnen alleen maar bijdragen tot een goed functionerende democratie. Het is belangrijk dat burgers gehoord worden, en ze kunnen meedenken over het reilen en zeilen van hun gemeente, regio en land. Deliberatieve panels zijn gericht op consensus, waarbij burgers los van de partijpolitieke logica een oplossing kunnen opbouwen. In de Belgische context is dat zeer relevant. Net omdat men via deliberatie de neiging heeft om tot een consensus te komen, en de verschillende meningen met elkaar te verenigen. Zo heeft men in Bosnië een panel samengeroepen om strijdende krachten uit de burgeroorlog terug met elkaar in contact te brengen. Dat lukte met succes.’
Hoe zal het in zijn werk gaan?
‘Volgende week worden er 60 burgers uitgeloot uit de 16200 brieven die over heel België verstuurd werden. Die loting gebeurt via een dataprogramma, waarbij er wordt rekening gehouden met criteria zoals geslacht, regio van herkomst, opleidingsniveau, leeftijd…. Die 60 gekozen burgers zullen zich dan gedurende drie weekends buigen over partijfinanciering. Gedurende het eerste weekend worden ze ondergedompeld in het onderwerp van de partijfinanciering. Experten zoals o.a.. Bart Maddens (KUL) komen hun expertise over het onderwerp delen. Na de informatiefase zullen de deelnemers zich buigen over een zestal vragen, waaruit ze adviezen op zullen formuleren. Daarnaast komen ook de voorzitters van de politieke partijen langs om ook hun input op het onderwerp uit de doeken te doen.’
Wat zeg je op de kritiek die het burgerpanel krijgt?
‘Het is gemakkelijk iets af te schieten zonder de kern van het project te bekijken. De steekproef is representatief, significant en vormt in die zin, een realistische weergave van hoe de bevolking over een onderwerp denkt. Sommigen noemen dit ondemocratisch, maar dat is het niet. Het feit dat iedereen in de samenleving een gelijke kans heeft om geloot te worden, is al een lagere drempel dan het actief kiesrecht. We Need To Talk zal de adviezen ook overmaken aan de Federale Kamer, en respecteert op die manier ook de politieke weg. Het is niet de bedoeling om de representatieve democratie te ondermijnen, het is juist de bedoeling om die te versterken. Onderzoek toont aan dat burgerpanels een positief effect hebben op deelnemers, maar ook op de politici en het beleid. Het feit dat alle geledingen van het volk aan het woord komen, kan de democratie alleen maar versterken.’
