In het federale parlement is op 22 februari 2024 een nieuw Strafwetboek goedgekeurd. Voor het eerst sinds 1867 beschikt ons land over een volledig vernieuwd strafrecht. Op zich een goede zaak was het niet dat het vernieuwde strafwetboek ook een artikel bevat dat bepaalde vormen van burgeractivisme zou kunnen bestraffen. Een vervolg op het verhaal van het mislukte ‘betogingsverbod’ dat een tijd geleden in de politieke lucht hing. 

Een coalitie van middenveldorganisaties die zich inzetten voor democratie en burgerrechten is diep bezorgd over dat artikel 548 over de ‘kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag’: “Kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag is het met kwaad opzet en in het openbaar aantasten van de bindende kracht van de wet of van de rechten of het gezag van de grondwettelijke instellingen en dit door het rechtstreeks aanzetten om een wet niet na te komen waardoor er een ernstige en reële bedreiging van de nationale veiligheid, de openbare volksgezondheid of de goede zeden is. (…)”

De organisaties vrezen, net als het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens [1], een uitholling van de vrijheid van meningsuiting. De vage formulering en het brede toepassingsgebied van deze nieuwe regel kunnen negatieve gevolgen hebben voor bv. het recht om te demonstreren, de organisatie van klimaatacties… Ook vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid komen in het vizier. Ondanks uitspraken van de regering dat kritiek op het beleid en vreedzaam protest mogelijk blijven, zijn deze middenveldorganisatie beducht voor een mogelijke criminalisering van activisten, maatschappelijke organisaties, vakbonden…  

Ook De Wakkere Burger, die actief en kritisch burgerschap hoog in het vaandel draagt, deelt deze bezorgdheden. Vrije meningsuiting is een noodzakelijke onderdeel van onze democratische rechtstaat. Dit soort burgerrechten zijn dus de norm, inperking de uitzondering. We moeten dus blijvend waakzaam zijn voor een sluipende uitholling van ons recht op kritiek en protest.