Ons land is een van de pioniers op vlak van deliberatieve democratie. In 2011 was er al de G1000: een burgerinitiatief dat een burgerpanel van bijna 800 gelote deelnemers liet debatteren over de belangrijkste hete politieke hangijzers. Ook in het Brussels en Vlaams Parlement kon een representatief staal van burgers, na voorbereidende infosessies, een toekomstvisie formuleren over thema’s als GGO’s of mobiliteit. In de Duitstalige Gemeenschap kunnen een permanente burgerraad van 24 inwoners en thematische panels van 25 tot 50 gelote inwoners mee vorm geven aan het beleid in ‘Ostbelgien’. Recent zien we ook bij Vlaamse steden en gemeenten meer interesse om ook met deliberatieve participatie aan de slag te gaan.
Wat is een burgerpanel?
Deliberatieve democratie wil burgers via een geïnformeerd en georganiseerd overleg tot besluiten laten komen. Deliberatie vertrekt vanuit het principe dat beslissingen moeten gebaseerd zijn op voldoende informatie en op goede argumenten. De uitwisseling van geïnformeerde meningen tussen de deelnemers en de aanwezigheid van alle betrokken groepen, moeten een gedragen conclusie opleveren over een maatschappelijk vraagstuk.
De discussie moet twee kenmerken bevatten. Ten eerste moet de discussie rationeel zijn. Argumenten moeten redelijk zijn (d.w.z. burgers moeten voldoende geïnformeerd worden om hun argumentatie te staven) en zo geformuleerd worden dat ze aanvaardbaar zijn voor alle aanwezigen. Ten tweede moet de discussie inclusief zijn. Participatie volgens het deliberatieve democratie steunt op het ‘all affected’ principe: iedereen die onderworpen is aan een beslissing moet worden betrokken in het proces dat leidt tot die beslissing. Omdat het onmogelijk is om alle individuele burgers rond dezelfde tafel te krijgen, worden via systemen als loting en toeleiding alle relevante stemmen in het debat aan tafel gebracht.
Waarom een burgerpanel?
Deliberatieve democratie biedt belangrijke voordelen. Ten eerste zorgt het voor legitimiteit. Omdat burgers zeer intensief worden betrokken bij de besluitvorming en alle relevante stemmen gehoord worden in het debat, hebben de beslissingen van deliberatieve panels een stevig draagvlak. Ten tweede zijn deliberatieve trajecten burgerschapsvormend. Burgers leren respectvol discussiëren en leren de werking van hun bestuur van nabij kennen. Ten derde creëren deze processen vertrouwen.
Deelnemers aan deliberatieve burgerpanels hebben achteraf vaak een groter vertrouwen in hun bestuur dan ervoor – op voorwaarde dat politici ernstig aan de slag gaan met de suggesties van het burgerpanel. Ten vierde zorgen deliberatieve processen voor goed bestuur. Dankzij goed gemodereerde gesprekken leren bestuurders alle relevante perspectieven van hun burgers kennen en profiteren ze optimaal van de kennis die aanwezig is in de samenleving
