Het stadsbestuur van Mechelen geeft de buurtbewoners van de wijk Nekkerspoel medezeggenschap over hoe hun wijk er in de toekomst zou kunnen uitzien. Ongeveer drie miljoen euro stelt ze ter beschikking voor de opwaardering van de wijk. Dit budget staat los van andere infrastructurele ingrepen die gepland staan binnen de wijk, zoals de heraanleg van Nekkerspoelstraat en een van de centrale assen door de wijk. Buurtbewoners kunnen zich uitspreken en meebeslissen over mobiliteit, groen, voorzieningen en openbaar domein.
Participatietraject
Met ongeveer 7500 inwoners is wijk Nekkerspoel, na Centrum, de tweede grootste wijk van Mechelen. Evengoed is Nekkerspoel een kwetsbare wijk waar de huidige verkeerssituatie de wijk onder druk zet met zowel sluip- en bestemminsverkeer als zwaar vrachtverkeer.
Binnen de wijk is deze verkeerssituatie een gevoelig onderwerp dat reeds vele jaren de wijkbewoners niet onberoerd laat en verdeeld heeft. Langs de ene kant zijn er voorstanders om de situatie te laten zoals ze is, anderen verkiezen maatregelen (vb. harde stops – paaltjes) aan de drie spoorwegbruggen binnen de wijk, om sluipverkeer tegen te gaan. Daarom wil de stad, in samenspraak met de bewoners, bekijken hoe de situatie anders kan en tegengestelde meningen kunnen worden verzoend.
Het stadsbestuur kiest er dan ook voor om een participatietraject op te starten.
Met ‘Samen voor Nekkerspoel’ hoopt de stad een maximale input te bekomen aan informatie om mee aan de slag te kunnen. Een en ander wordt toegelicht op een eerste infovergadering binnen de wijk in februari 2014. Iedere bewoner krijgt een uitnodiging in de bus. Ongeveer 300 bewoners geven present.
De wijk wordt, door haar grote omvang, opgedeeld in elf clusters. Kleine sub-wijken als het ware. Vanuit elke cluster worden er twee ‘ambassadeurs’ verkozen die hun gebied vertegenwoordigen. Hun taak bestaat erin om de wijkbewoners te bevragen rond mobiliteit, groen, voorzieningen en openbaar domein. Hoe ze dit doen, staat vrij. Deur-aan-deur, enquêtes, vergaderingen,…ieder gaat aan de slag op zijn of haar manier. Ambassadeurs krijgen tevens de opdracht om niet enkel na te denken over hun cluster, maar ook over de wijk als geheel. Bestaande knelpunten houden immers niet op te bestaan aan grenzen van clusters.
Het stadsbestuur laat opzettelijk veel ruimte voor initiatief zodat ambassadeurs niet het gevoel krijgen dat ze gestuurd worden of dat er sprake zou zijn van schijnparticipatie. De ambassadeurs kunnen wel rekenen op ondersteuning vanuit de betrokken stadsdiensten en regelmatig worden er tussen de stad en de ambassadeurs vergaderingen belegd.
Mobiliteit
Mobiliteit blijkt al snel een harde noot om kraken. Zeven uiteenlopende en tegengestelde verkeersscenario’s liggen op tafel. Door middel van verschillende methodieken wordt er geprobeerd dit aantal te reduceren. Er wordt daarbij voornamelijk gekeken naar welke knelpunten er zijn binnen de wijk en welke scenario’s daar al dan niet een antwoord kunnen op bieden. Na deze oefening keert de dienst ruimtelijke ordening en mobiliteit terug naar de tekentafel. Twee scenario’s worden weerhouden.
Na stemming binnen de groep ambassadeurs, beslist het stadsbestuur om een proefopstelling te voorzien van drie maanden voor het meest ingrijpende scenario.
Dit wil zeggen: het scenario met harde stops en diverse aanpassingen aan de huidige verkeerssituatie. Op die manier moet het sluipverkeer, op drie cruciale plekken in de wijk, een halt worden toegeroepen.
Uiteraard bestaat er geen wonderoplossing voor het mobiliteitsvraagstuk binnen de wijk. Tegenstanders van de harde stops, verzetten zich tegen de plannen van het stadsbestuur en richten een actiecomité op.
Om de sereniteit te bewaren, stelt het stadsbestuur midden september 2014 het proefproject rond mobiliteit uit en opteert het voor meer overleg met alle actoren. Er wordt overeengekomen dat wijkbewoners die zich niet kunnen verzoenen met het Stop-scenario, de kans krijgen zelf een alternatief uit te werken in een werkgroep, die eveneens de volledige ondersteuning krijgt van de betrokken stadsdiensten. De stad houdt echter vast aan haar vooropgesteld proefscenario en aangepaste timing.
Openbaar domein, groen en voorzieningen
Ondertussen is er ook hard verder gewerkt rond de andere thema’s. Wijkbewoners geven hun ideeën, voorstellen en bedenkingen door aan de ambassadeurs. Zo kan er aangegeven worden waar er nood is aan extra parking, speelruimte, meer politietoezicht, betere voet- en fietspaden,…
Op initiatief van de ambassadeurs worden er op verschillende plaatsen binnen de wijk,
drie infotentoonstellingen georganiseerd. Daaruit worden een 230 unieke ideeën gegenereerd. Deze worden door de verschillende betrokken diensten binnen de stad gebruikt om tot twintig projectvoorstellen te komen. Ambassadeurs zullen tijdens de Budget Games© uit deze lijst van twintig, keuzes moeten maken.
Budget games
Met de innovatieve speltechniek Budget Games© bepalen de ambassadeurs zelf, in consensus, de projecten die aangekocht zullen worden, rekening houdend met het feit dat de middelen beperkt zijn en dus niet alles mogelijk is. Concreet betekent dit dat wanneer men voor een bepaald project kiest, men niet kiest voor een ander. Dit alles wordt gefaciliteerd door Co-learning.
De aangekochte projecten fungeren als advies voor de wijkbewoners, die vrij zijn te stemmen hoe ze willen. Zij krijgen immers tijdens een wijkbrede stemming, het laatste woord. De Stad Mechelen engageert zich om de verkozen top vijf van projecten zeker uit te voeren.
Lerende organisatie
‘Samen voor Nekkerspoel’ is een uniek pilootproject binnen Stad Mechelen. Het stadsbestuur wil ook in de toekomst volop inzetten op burgerparticipatie. Het zoekt daarbij naar vernieuwende werkvormen die beantwoorden aan de hedendaagse maatschappij en die alle burgers zo goed mogelijk betrekken. In die context houdt de stad ook rekening met een snel veranderende samenleving, waarbij begrippen als diversiteit, nieuwe samenlevingsvormen, vergrijzing,…de Mechelse identiteit mee gestalte geven.
Dat dit, binnen de lerende organisatie die de Stad Mechelen is, niet altijd vlot verloopt is evident. Dit traject levert niet alleen een schat aan informatie op om verder mee aan de slag te kunnen, maar biedt tevens een uitgelezen mogelijkheid om de gehanteerde werkvormen kritisch te bekijken en verder uit te werken naar toekomstige participatietrajecten.
In de toekomst
Momenteel is de vormgeving binnen het mobiliteitsvraagstuk nog lopende. Tussen 16 februari en 31 mei 2015 gaat het proefscenario in voege. Tijdens deze periode zal ook het alternatief scenario, komende uit de werkgroep, bekend worden gemaakt aan de wijkbewoners.
Op 31 mei 2015 zal er dan een wijkbreed referendum worden georganiseerd, waarbij wijkbewoners kunnen kiezen tussen ofwel het ‘Stopscenario’ of het ‘Alternatief scenario’. Het verkozen scenario zal worden geïmplementeerd.
Serge Uytgeerts, projectcoördinator van de stad Mechelen
Dit artikel verscheen in het maartnummer van TerZake Magazine 2015.
