Hoewel jeugdraden vandaag nog steevast hun kracht en dienst bewijzen, zijn ze in veel steden en gemeenten niet meer de enige manier om aan participatie te doen. Er ontstaan daarnaast ook heel wat andere participatie-experimenten voor jongeren. TerZake zet er twee van haar favorieten voor u in de kijker: J100 en Jong Kortrijk Spreekt.
Langs de Noordersingel van Antwerpen, ter hoogte van Borgerhout, staat er sinds oktober een droomhut. Meer dan een jaar lang bouwde het jongerencollectief J100, een initiatief van 11 jeugdorganisaties, aan deze opvallende constructie. En het resultaat mag er zijn. Deze droomhut moet in de toekomst dé ontmoetingsplek worden voor jongeren tussen 16 en 25 jaar. Doel: met elkaar én met beleids- en stadsmakers in gesprek te gaan over uitdagingen en oplossingen voor de stad van morgen.
Diversiteit waarborgen
Vandaag bereikt de J100 een diverse waaier aan jongeren en meningen. Cruciaal is dat die diversiteit binnen de groep gewaarborgd blijft. En om daarover te waken heeft de J100 een aantal stadsambassadeurs. “Wij zijn de jongerententakels en waken over de diverse samenstelling van de groep”, vertelt Mohammed Daoudi, stadsambassadeur en J100 jongere van het eerste uur. “Ook proberen we telkens nieuwe stemmen binnen te brengen in de organisatie.”
Zo gingen de jongeren al samen met experten in gesprek over de rol van de politie, over racisme en het klimaat. Ook werd al eens een gesprek met de toenmalige schepen van onderwijs georganiseerd over de dagelijkse drempels die ze ervaren in het schoolsysteem. “Elk thema vinden we bespreekbaar”, zegt Mohammed. “Het belangrijkste vinden we dat er niet over, maar mét ons wordt gepraat.”
Om het gesprek te stimuleren worden er debatten en workshops georganiseerd. Maar even goed wandelroutes waar jongeren samen met buurtbewoners, politici en andere Antwerpenaren stil staan bij de sterke punten én uitdagingen van hun wijk. Kers op de taart: twee keer per jaar wordt er een J100 top georganiseerd, waar 100 jongeren met beleidsmakers in gesprek gaan over een concreet thema.
J100 top
Met de coronacrisis zijn fysieke bijeenkomsten momenteel ook voor de J100 uitgesloten, maar stilzitten is voor hen geen optie. Zo vergaderde een J100-delegatie onlangs nog digitaal met Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle over inclusieve communicatie en de impact van het coronavirus op jeugdwerkingen en jongeren. Hij gaf aan bereid te zijn van gedachten te wisselen en naar oplossingen te luisteren. Het gesprek vormt de voorbereiding van een J100 top, waar honderd jongeren samen met de minister en de bevoegde schepen deze thema’s verder zullen benaderen en samen oplossingen zullen formuleren.
“Dit najaar worden jongeren digitaal bevraagd en vanaf februari zal er op basis van de resultaten een concreet programma worden uitgewerkt. “Als jongere heb je veel doelen die je wil bereiken, maar met corona is het super moeilijk om vooruit te kijken. Laten we vooral hopen dat deze periode snel voorbij is, zodat we terug samen kunnen komen en vooruit kunnen kijken. En in onze droomhut kunnen zitten”, lacht Mohammed.
Jong Kortrijk Spreekt
Met een burgerbegroting kan je ook jongeren betrekken bij het beleid. Dat illustreerde de stad Kortrijk al twee keer met het project Jong Kortrijk Spreekt. Kinderen uit de buurten Sint-Jan (2017) en Lange Munte (2018) kregen elk 25.000 euro ter beschikking om te besteden aan hun wijk. Via de methodiek budgetgames leerden ze om prioriteiten te stellen en keuzes te maken. Een participatieproject oorspronkelijk ontwikkeld voor volwassenen, werd zo aangepast op maat van kinderen.
Als eerste stap geven kinderen via hun gsm of tablet aan wat ze goed en minder goed vinden aan hun wijk. Vervolgens wordt er een wijkparlement samengesteld waarin dieper wordt ingegaan op de input van de kinderen. In een werkgroep formuleren de deelnemers een aantal concrete projecten om de wijk te verbeteren, die vervolgens door volwassenen worden gebudgetteerd.
Budgetgames
Eens dit achter de rug is, wordt het budgetgame gespeeld. “Honderden kinderen verdeeld over tien verschillende tafels, bediscussiëren de voorstellen en houden daarbij rekening met het beperkte budget. Zodoende beseffen ze al snel dat ze niet al hun ideeën kunnen realiseren”, zegt programmaregisseur Hannes Vanmeenen. “Er worden prioriteiten gesteld die naar ranking zullen worden uitgevoerd.”
Iedereen was snel gewonnen voor het idee, omdat het concreet en realiseerbaar is. Maar het bleek wel een arbeidsintensief traject. “Je bent snel anderhalf jaar bezig als je dit goed wil doen”, zegt Vanmeenen. “Je hebt de betrokkenheid nodig van scholen, maar ook heel wat mankracht om het spel zelf in goede banen te leiden.”
Maar het werk heeft opgeleverd. “We zien dat kinderen met een brede blik naar hun wijk kijken. Ze hebben niet alleen oog voor de speelruimte, maar ook voor verloederde winkelstraten of leegstaande kerken. Het perspectief van kinderen en jongeren krijgen daarover is belangrijk. Dit traject heeft dynamiek en verandering gebracht in de buurt.”
Kortrijk kinderrijk
Naast Jong Kortrijk Spreekt organiseert de stad ook burgerkabinetten, via dewelke jongeren concrete beleidsvoorstellen kunnen formuleren. Het zijn slechts een paar voorbeelden die illustreren hoe Kortrijk tegenwoordig duidelijk de kaart trekt van jongeren. Zo kreeg de eerste pagina in het bestuursakkoord de naam ‘Kortrijk Kinderrijk’ en vormt jongerenparticipatie één van de vier beleidsthema’s.
“Het is een duidelijke beleidskeuze om transversaal en participatief te werken met kinderen en jongeren”, vertelt Vanmeenen. “We willen benadrukken dat jeugdparticipatie voor ons een meerwaarde is en richten ons daarbij op projecten waarbij het eigenaarschap van begin tot einde bij de jeugd ligt.”
Waarom precies die keuze? “Dat besef is gradueel gekomen. We voelden aan dat je in een centrumstad als Kortrijk met het concept van een jeugdraad geen representatieve groep jongeren meer kan bereiken. De meeste jongeren herkennen zich er niet in en voelen zich dan ook minder aangesproken. Hoewel onze jeugdraad in de jaren ’90 zeker kracht en dienst heeft bewezen, is ze vandaag bij de jongeren in onze stad een beetje haar glans verloren.
De stad wil dan ook naar andere manieren kijken om jongeren te laten participeren. Zo zal er een digitaal platform komen waar jongeren anoniem hun ideeën op kunnen posten en kunnen reageren op anderen. “De bedoeling is dat dit ons inzicht zal geven in wat er allemaal leeft bij de Kortrijkse jeugd en ons zal helpen om als stad meer vraaggericht te werken”, besluit Vanmeenen.
(Arno Van Rensbergen)
Foto’s J100 – Dieter Daniels / Jong Kortrijk Spreekt – Stad Kortrijk
