Een natte zomer, een lastig virus en een koude herfst. In 2021 kon je zonder afleiding een goed boek in één ruk uitlezen. En lezen hebben wij gedaan. We selecteerden voor jou enkele van onze favoriete boeken rond burgerparticipatie van het afgelopen jaar.
1. Deliberative Democracy in the E.U. – Steven Blockmans & Sophia Russack
Hoewel representatieve democratie het politieke model blijft die de meeste EU-burgers prefereren, varieert de tevredenheid over hoe deze zich ontwikkelt sterk van land tot land. Politieke corruptie, desinformatie en out-of-touch bestuur worden vaak aangehaald als zwaktes van het systeem.
Toch zijn er ook hoopvolle evoluties. Via directe kanalen kunnen burgers hun zorgen en voorkeuren uiten, op feiten gebaseerd overleg gaan en regeringen ter verantwoording te roepen. ‘Deliberative democracy in the EU’ ziet deliberatieve democratie dan ook als het redmiddel van de Europese democratie. Het is een veelzijdig boek over waarom deliberatieve democratie een go-to is, waarbij de focus ligt zowel op EU als praktijkvoorbeelden over het hele continent.
2. Lokale kiezers hebben hun voorkeur, de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 geanalyseerd – Dandoy Regis e.a.
Hoe bepalend zijn het maatschappelijk profiel en de politieke houdingen van de kiezer voor de uiteindelijke stemkeuze? Welke motieven halen kiezers aan voor hun stem? Hebben kiezers met een religieuze overtuiging een specifiek profiel? Onderzoekers van zeven Belgische universiteiten bevroegen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 heel wat Belgen in 45 welgekozen gemeenten. Dat leverde een nationaal representatieve steekproef op van meer dan 4000 kiezers. ‘Lokale kiezers hebben hun voorkeur’ bespreekt de resultaten van die studie en biedt antwoord op heel wat vragen rond de gemeenteraadsverkiezingen.
‘Lokale kiezers hebben hun voorkeur’ is een onderzoek zoals er (nog) niet veel zijn. Het boek bouwt voort op de recente opwelling aan belangstelling voor de lokale patronen van het kiesgedrag. De analyse van het stemgedrag in 2018 nuanceert en verduidelijkt processen en tendensen in het lokale politieke landschap, en doet dat grondig. Elke onderzoeksvraag wordt getoetst aan een gigantische hoeveelheid data en de resultaten worden in overzichtelijke tabellen gegoten. Elke denkbare variabele komt aan de pas. Het boek geeft dan ook een unieke inkijk in het gedrag en motieven van de lokale kiezer.
De auteurs hopen naar eigen zeggen naast academici ook lokale beleidsmakers en geïnteresseerde burgers te kunnen boeien. Of die laatste doelgroep met dit boek ten volle bereikt wordt, is nog de vraag. Een onderzoek door tientallen academici draagt onvermijdelijk een grote hoeveelheid aan grafieken, data en statistische modellen met zich mee. Vooral dus iets voor de connaisseur (of de ingelezen geïnteresseerde wakkere burger natuurlijk.) Desalniettemin zal dit onderzoek met de afschaffing van de stemplicht op gemeentelijk niveau des te belangrijker blijken.
3. The Legitimacy of Citizen-led Deliberative Democracy, The G1000 in Belgium – Didier Caluwaerts & Min Reuchamps
Hoe kunnen deliberatieve systemen in de echte wereld worden beoordeeld? En hoe kan deliberatieve democratie het systeem verbeteren? Dit zijn de centrale vragen van dit boek, waarbij de auteurs kijken door het prisma van de door burgers geleide mini-publieke G1000 in België. Het boek vergroot ons begrip van hoe politieke systemen functioneren en van de levensvatbaarheid van een deliberatieve democratie op grotere schaal.
Deze (Engelstalige) tekst zal van groot belang zijn voor wetenschappers, studenten en beoefenaars van deliberatieve democratie, en voor diegenen die geïnteresseerd zijn in democratische theorie.
